آذربایجانی‌ها خیلی زودتر از کردها و لرها و خراسانی‌ها و... لباس‌های محلی خود را با لباس‌های رسمی تعویض کردند؛ البته در این میان نکته‌ای که نباید از وجود آن غافل شد، برخی فرهنگ‌سازی‌ها برای آذربایجان است که نه از بطن جامعه‌، بلکه از آن سوی مرزها سرچشمه می‌گیرند؛ لباس‌هایی غریبه برای آذری‌ها با نام لباس‌های قفقازی، که کوچک‌ترین تناسب و وجه‌اشتراکی با لباس‌های محلی مردم منطقه در گذشته ندارند!

70 سال پیش از نگارش کتاب «آذری؛ زبان باستان آذربایجان» نوشته‌ی کسروی، نیکالای خانیکوف، دانشمند و شرق‌‌شناس نامدار روسی در کتاب «سفرنامه خانیکف» اشاره‌ای مستقیم به آذری و زبان آذری کرده است. 1000 سال پیش از خانیکف هم دانشمندان بزرگی چون الیعقوبی، ابن ندیم و... مردم آذربایجان را با لفظ "آذری" مورد خطاب قرار داده‌اند.

سخنانی که در معرفی محمد امین رسول‌زاده به عنوان یک ایرانگرا از شبکه سحر پخش شده، چیزی جز تحریف حقایق درباره‌ی وی که خواستار فروپاشی ایران بوده، نیست. همه می‌دانیم که رسول‌زاده در سال‌های اقامت در ایران، جهت‌گیری سیاسی ضدایرانی نداشته اما بعد از خروج از ایران و اقامت در عثمانی به اجاق‌های مروج پان‌ترکیسم پیوست.

پژوهش‌های فراوانی پیرامون زبان آذربایجان انجام شده است و بر این اساس مردم آذربایجان تا چند سده‌ی گذشته به زبان پهلوی آذری گفتگو می‌کردند. این مطلب با بیان مقدمه‌ای از کتاب «سیری در تصوف آذربایجان» نوشته استاد صمد موحد تبریزی، به ذکر سندی کمتر مورد توجه قرار گرفته، در باب زبان مردم آذربایجان می‌پردازد.

زادگاه شهاب الدین اهری، شهر اهر در آذربایجان شرقی است. حضرت شیخ در اشعار خود از «سیاهان کوه» نام می‌برد که به احتمال قوی همان لفظ «قره داغ» می‌باشد که امروزه برخی به اشتباه آن را به جای «ارسباران» و یا همان «سیاهان کوه» به کار می‌برند: سیـاهان کـوه را منزل ببودم/ زآهوی چمن شیرش بخوردم

میهن دوستی، افتخار به تمدن غنی و باستانی ایران، حفظ وطن از اجنبیان یغماگر و امثال این ها از اهداف و موضوعات اساسی شاهنامه‌ی فردوسی محسوب می‌شود. یکی از اولین محققانی که به احساس بلند میهن دوستی فردوسی در شاهنامه پی برده و به آن توجه خاص نمود، خاورشناس آلمانی؛ «تئودور نولدکه» بود.

مقالات تاریخی و علمی تاکید دارند که زبان ترکی آذربایجانی از 400 سال گذشته، به مرور وارد محاورات مردم شده است، اما برخی افراد ادعا می‌کنند که زبان ترکی در آذربایجان سابقه‌ای دیرینه دارد. عده‌ای حتی پا را از چهارچوب علم و دانش فراتر نهاده و می‌گویند که آذربایجانیان از اسلاف سومریان هستند و سومریان هم به دلیل التصاق زبان بودن، نیاکان ترکان هستند!

ایران، داغدار یکی از دُردانه های  فرهنگ و ادب خود شد. سخن از محمدعلی اسلامی ندوشن یعنی سخن از «ایران»؛ اگر شعری به نام و برای او سروده شود، تمام استعاره های آن شعر را باید «ایران» بنامیم.

فارسی یکی از چندصدایی‌ترین زبان‌های دنیاست، به‌دلیل انعکاس و تجمیع زیست‌جهان و زیست‌آیین همه اقوام و ملل منطقه‌، ادبیات عرفانی، این‌که ایران پل شرق و غرب بوده و این‌که با مناطقی که بستر تنوع فرهنگی یا همان کثرت در وحدت بوده، مثل خراسان و قونیه پیوند داشته ‌است.

عبدالقادر مراغی در کتاب «جامع الالحان»، ۳۲ بیت شعر به گویش های محلی ایران نقل کرده است: شش بیت همدانی، چهار بیت مازندرانی، هشت بیت کججانی (تبریزی)، چهار بیت رازی، سه بیت قزوینی و هفت بیت به زبان تبریزی. این کتاب منبع خوب و متقنی برای شناخت زبان رایج در آذربایجان است!