گروه فرهنگ و ادب: زبان و ادب ملی ایرانیان در آسیای صغیر و دیگر سرزمین‌های قلمرو امپراتوری عثمانی جلال و شکوهی دیرینه دارد. زبان پارسی در قلمرو عثمانی‌ها چندین سده زبان رسمی و منحصربه‌فرد مملکت بود و طبقه‌ی مبرز بدان سخن می‌گفتند و شعر می‌سرودند و کتاب می‌نوشتند.

نامه‌نویسی در این دوران به فارسی بود، وعظ و تدریس به فارسی بود، و در آن مدت در آن دیار، افزون بر کتاب‌هایی که در محل تألیف شده‌ بود، هزاران نسخه از دیگر متن‌های فارسی را استنساخ کرده‌اند که اکنون شمار چشمگیری از آن‌ها هم در کتابخانه‌های ترکیه هم در مراکز علمی ایران و اروپا و امریکا موجود است.

 این‌ها همگی اسناد گویایی از نفوذ زبان رسمی ایرانیان در آن سرزمین است. این نکته را هم باید دانست که نفوذ فارسی منحصر به قلمرو آسیایی عثمانی نبود و در دیگر متصرفات آن دولت، از جمله در ممالک جنوب شرقی اروپا، رواج داشت: در یوگسلاوی، در آلبانی، در بلغارستان و در قبرس هنوز این نفوذ چشمگیر است. در رومانی و یونان نیز کمابیش آثاری هست.

برای اثبات این ادعا می توان نگاهی کرد به کتیبه ها و سردرب های قلمرو عثمانی که مملو از اشعاری است به زبان پارسی از شاعرانی چون فردوسی، سعدی و… در ادامه به یک مورد از این کتیبه ها نگاهی خواهیم انداخت.

کتیبه‌ای ۷۰۰ ساله مزین به دو بیت از فردوسی بر سردر مسجد نیک‌سار در شهر تُکات ترکیه همچنان پابرجاست. این مسجد تاریخی که در اوایل قرن چهارده میلادی ساخته شده است در منطقه‌ی نیک‌سار شهر تُکات ترکیه قرار دارد و در بین اهالی بومی شهر تُکات به اسم «چورکی بویوک تِکِسی» نیز شناخته می‌شود. شعری که از فردوسی بر سر درب این مسجد درج شده است بدین مضمون است:

ز روز گــذر کــردن انـدیشه کن

پــرستیدن دادگــر پــیشه کــن

بــترس از خـــدا و مـیازار کـس

ره رستـگاری همین است و بـس

گستره‌ی فراوان این کتیبه ها در کشور ترکیه‌ی فعلی نشان‌دهنده‌ی نقش زبان فارسی، فارغ از تقسیم‌بندی‌های سیاسی، جغرافیایی، مذهبی و زبانی در منطقه‌ی آناتولی بوده است. دولت عثمانی که نزدیک به ۴ قرن حملات وحشیانه‌ای به ایران داشته و همچنین دارای زبان‌ و مذهب متفاوتی بوده‌، اما از کتیبه‌های فارسی زبان برای کاخ‌های امپراتوری خود از جمله در توپقاپی استانبول استفاده کرده‌ است.