گروه اقتصاد: امروزه در روابط بین‌الملل همکاری اقتصادی، سیاسی و امنیتی بین کشورها از اهمیت بالایی برخوردار است و در این میان تعمیق روابط اقتصادی به نوعی بستر همکاری سیاسی و امنیتی را فراهم می‌کند، به این معنا که کشورها بیشتر براساس منافع اقتصادی خود اقدام به تصمیم گیری می‌کنند که متاسفانه در دیپلماسی کشور تا امروز مغفول مانده و نیازمند اندیشیدن راهکارهای مناسبی است. یکی از مناطق مهم ژئوپلتیک و ژئواکونومیک برای ایران، بدون تردید منطقه قفقاز جنوبی و سه کشور جمهوری آذربایجان، ارمنستان و گرجستان است. این منطقه با توجه به پیوندهای تاریخی با ایران از پتانسیل بالایی برای افزایش حجم تبادلات اقتصادی برخوردار است که با واکاوی داده‌ها و اینکه ایران حداکثر سه تا پنج درصد از نیازهای این سه کشور را تامین می‌کند؛ متوجه کم توجهی در این مورد هستیم.

براساس داده‌های رسمی، در دو ماه نخست سال جاری، کشور آذربایجان باخرید ۱۲۱هزار و ۳۳۸تن کالای ایرانی به ارزش ۱۱۴میلیون و ۹۷۷  هزار و ۶۵۳ دلار با وجود کاهش ۱۰درصدی در وزن، ۱۰۴درصد در ارزش رشد داشته و اولین مقصد کالای صادراتی ایران در قفقاز و منطقه پیرامون دریای خزر است. همچنین حجم تجارت ایران در سال ۱۴۰۰ با آذربایجان ۵۶۵ میلیون دلار، ارمنستان ۳۰۴ میلیون دلار و گرجستان نیز تقریبا ۲۵۰ میلیون دلار بوده است.

بنابراین حجم تجارت سالانه ایران با سه کشور قفقاز تقریبا یک میلیارد و ۱۰۰ میلیون دلار است که در تجارت جهانی کنونی رقم قابل قبولی برای ایران نیست. برای اینکه بدانیم این رقم تا چه اندازه ناچیز است، کافی است بدانیم که حجم تجارت ترکیه با تنها آذربایجان بیش از ۵ میلیارد دلار است که البته دو کشور حجم ۱۵ میلیارد دلاری را نیز هدف‌گذاری کرده‌اند.

از همین روی لازم است تا مقامات سیاست‌گذار اقتصادی پس از تعیین نقشه راه به دنبال تقویت زیرساخت‌های لجستیکی باشند که در حال حاضر بسیار ضعیف است. ایجاد کریدورهای حمل و نقلی مانند شمال-جنوب و خلیج فارس و دریای سیاه می‌تواند تاثیر بسیار مثبتی بر افزایش صادرات ما داشته باشد. عضویت ما در پیمان‌های منطقه‌ای مانند شانگهای و اوراسیا می‌تواند کمک کند تا بتوانیم صادرات خود را به این منطقه افزایش دهیم.

همچنین تولیدات کشورهای حوزه قفقاز می‌تواند با تولیدات ایران مکمل یکدیگر باشند. ما می‌توانیم بخشی از نیازهای خود را از طریق واردات از این کشورها تامین کرده و بخش زیادی از نیازهای آنها را پوشش دهیم. به باور کارشناسان، برای اینکه این فرصت تسهیل و عملی شود، ایران نیاز به موافقت‌نامه‌های ترجیحی با این کشورها دارد تا کالاهای این کشورها را با قیمت مطلوب وارد کشور کرده و کالاهای ایرانی را نیز با قیمت مطلوب به این کشورها ارسال کند.

در مجموع، موقعیت منطقه قفقاز باعث شده است که قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای با تعمیق روابط اقتصادی خود در واقع جاپای سیاسی خود را محکم کنند تا بهره برداری لازم را داشته باشند که متاسفانه ایران هنوز باید و شاید از آن استفاده نکرده است.