گروه فرهنگ و ادب: قطران تبریزی، با نام کامل شرف‌الزمان حکیم ابومنصور قطران عضدی تبریزی، شاعر ایرانی سده پنجم هجری، هم‌دوران با شدادیان و روادیان بود که در روستای شادباد علیا، نزدیک تبریز به دنیا آمد. او از طبقه‌ی دهقانان بود چنان‌که می‌سراید: «منم قطران، دهقانی از دهستان برآمده‌ام از رهِ کنعان»

دهقان‌زاده بودن قطران تبریزی نشان از این دارد که قطران از بطن مردم برخاسته بود و با زبان رایج در میان مردم آذربایجان سخن و شعر گفته است. با آن که زبان مادری قطران «آذری» (فهلوی) بود، اما همچنان که ناصر خسرو قبادیانی هم در سفرنامه‌ی خود بدان تاکید کرده است، به پارسی دری نیکو شعر می‌سرود.

قطران در جوانی به شهر تبریز رفت و در آنجا به تحصیل پرداخت. او در علوم مختلف، از جمله نجوم، ریاضیات، و موسیقی، مهارت داشت. او در سال ۴۶۵ هجری قمری در همان شهر درگذشت و مقبرة الشعرای تبریز شد مامن آخر برای این شاعر مردمی! مقبره الشعرایی که بیش از ۴۰۰ نفر شاعر همچون قطران را در دل خود جای داده است.

قطران از شاعران سبک عراقی بود که در شعر خود از صنایع مختلف شعری، از جمله تشبیه، استعاره، و کنایه، استفاده می‌کرد. همچنین، او از زبانی ساده و روان در شعر خود استفاده می‌کرد. شاعر تبریزی یکی از برجسته‌ترین شاعران قرن پنجم هجری بود که در سرودن انواع شعر، از جمله قصیده، غزل، رباعی، و قطعه، مهارت داشت. همچنین، او در سرودن شعرهای تعلیمی و اخلاقی نیز تبحر داشت.

قطران با سرودن شعرهای خود، تأثیر زیادی بر ادبیات فارسی گذاشت. او را باید یکی از پیشگامان شعر تعلیمی و اخلاقی در ادبیات فارسی دانست. همچنین، او یکی از پایه‌گذاران سبک عراقی در ادبیات فارسی بود.

برای حسن ختام این مطلب کوتاه دو بیت از اشعار ناب این شاعر تبریزی درج می‌شود:

ای که بر رهِ عشق، رهِ آزاری بر تو واجب است صبر وداری

چون صبر کنی، عاقبت روزی رسدت کام و آیدت یاری

هر که در عشق صبر کند، یابد آنچه او در دل آرزو داشت

صبر کن ای دل که عاقبت روزی رسدت کام و آیدت یاری