گروه فرهنگ و ادب: یکی از کتاب‌هایی که در راستای معرفی تمدن‌های ماقبل آریاییِ فلات ایران به عنوان اقوام ترک گام برداشته، کتاب «تاریخ مختصر ترک» اثر مرحوم سید جواد هیئت است. کتاب حاضر یک شاخصه مهم دارد که طی آن و البته بدون ارائه مستندات متقن علمی، نه تنها تیره‌های گوناگون مانند اوغوزها، گؤگ‌ترک‌ها، قارلوق‌ها و قبچاق‌ها را به عنوان ترک معرفی می کند، بلکه اقوامی مانند هون‌ها را که امروزه ترک نبودنشان اثبات شده(۱)  و یا خزرها که ترک بودنشان هنوز محل مناقشه است و نیز اقوام غیر ترک همچون آوارها را در یک هویت دزدیِ آشکار تاریخی، تحت عنوان ترک طبقه‌بندی کرده است.(۲)

درباره نویسنده کتاب هم البته ذکر چند نکته خالی از لطف نخواهد بود:

۱- «وی از جمله دانشجویان ایرانی بود که در زمان جنگ جهانی دوم با استفاده از بورس تحصیلی دولت ترکیه، ضمن تحصیل در آن کشور تحت تأثیر تبلیغات ناسیونالیسم افراطی این کشور قرار گرفت و بقیه عمر خود را صرف خدمت به این ایدئولوژی نمود». (۳)

۲- نویسنده این کتاب، تاریخ نگار یا زبان شناس حرفه ای نبوده و گویا بیشتر از باب تبلیغ اندیشه های ناسیونالیستی به نوشتن کتاب‌هایی درباره تاریخ و زبان ترک‌ها دست زده بود. از این رو آثار او از جمله پژوهش‌های ناب و دست اول در این زمینه نیستند.

۳- نقطه ضعف بزرگ هیئت در آثار وی این است که وی به جز آشنایی با گویش ترکی آذری و زبان ترکی استانبولی که در زمان تحصیلش به عنوان دانشجو در ترکیه فرا گرفته بود، زبان های دیگری مانند عربی و چینی را که برای شناخت تاریخ کهن ترکان لازم و سودمند هستند را نمی شناخته و به ویژه هیچ‌گونه آشنایی با زبان های مرده باستانی نداشته است.

پی نوشتها:

۱ ـ متینی، جلال، نیاکان هموطنان آذربایجانی ما چه کسانی هستند؟، مجله ایران¬شناسی، سال نهم ۴۰۳ ـ ۳۹۳، صص ۳۹۵ ـ ۳۹۴

۲- Deguignes. D. “Histoire générale des Huns, Des Turcs, Des Mogols et des Autres Tartars Occidentaux, Avant et Depuis J. C. Jusqu’à Présent” (Paris, Chez Dessent et Saillant)

۳ ـ هیأت، جواد، تاریخ مختصر ترک، ترجمه پرویز شاهمرسی، کرج، پینار، ۱۳۸۹، صص ۲۱ ـ ۱۶