گروه سیاسی/ سردبیر: در پیچیدگی‌های ژئوپلیتیک قفقاز و تحرکات اخیر برخی بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای، ایران با هوشمندی و نگاهی راهبردی، در حال فعال‌سازی پتانسیل‌های بی‌نظیر جغرافیایی خود است. در شرایطی که طرح‌هایی نظیر “کریدور زنگزور” با حمایت برخی قدرت‌ها، می‌تواند منافع و مرزهای شمالی ایران را تحت تأثیر قرار دهد، تهران با تمرکز بر توسعه “کریدور خلیج فارس – دریای سیاه” و راه‌اندازی خط آهن جلفا – ارمنستان – گرجستان – دریای سیاه، در حال چیدمان مهره‌های خود برای تقویت موقعیت ژئوپلیتیکی و اقتصادی خویش است. این پروژه، نه تنها یک مسیر ترانزیتی جدید، بلکه برگ برنده ایران در برابر تهدیدات و فرصت‌های پیش‌رو در منطقه محسوب می‌شود.

سپر دفاعی در برابر زنگزور و نفوذ خارجی

اهمیت این کریدور تنها به ابعاد اقتصادی محدود نمی‌شود؛ بلکه در قلب تحولات ژئوپلیتیکی قفقاز، نقش یک سپر دفاعی و راهبردی را برای ایران ایفا می‌کند. از جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

مقابله با تهدید کریدور زنگزور: کریدور زنگزور که با میانجی‌گری برخی قدرت‌های فرامنطقه‌ای نظیر آمریکا و اسرائیل در حال شکل‌گیری است، می‌تواند مرزهای تاریخی و ژئوپلیتیکی ایران در منطقه را تضعیف کرده و نفوذ بازیگران خارجی را در قفقاز افزایش دهد. فعال‌سازی کریدور خلیج فارس – دریای سیاه، پاسخی هوشمندانه و پیشگیرانه به این تهدید تلقی می‌شود.

تقویت مرزهای شمالی و کاهش نفوذ خارجی: با ایجاد یک مسیر پایدار و استراتژیک در مرزهای شمالی، ایران می‌تواند نفوذ و حضور بازیگران خارجی در قفقاز را مدیریت کرده و امنیت منطقه‌ای را با همکاری کشورهای دوست تقویت کند. این کریدور، فرصتی برای استحکام پیوندهای منطقه‌ای و کاهش وابستگی به مسیرهایی است که تحت تأثیر نفوذ رقبا قرار دارند.

کریدور خلیج فارس– دریای سیاه: پیوندی چهارگانه و مزایای بی‌شمار

این کریدور رؤیایی، فراتر از یک مسیر حمل‌ونقل ساده، یک شریان حیاتی است که چهار حوضه دریایی مهم (خلیج فارس، دریای عمان، دریای خزر و دریای سیاه) را به هم پیوند می‌زند و مزایای چشمگیری به همراه دارد:

اتصال بنادر جنوبی به اروپا: این مسیر، بنادر استراتژیک جنوبی ایران را از طریق ارمنستان، گرجستان و سپس دریای سیاه، مستقیماً به قلب اروپا متصل می‌کند. این اتصال، یک راهگشای بزرگ برای تجارت بین‌المللی ایران خواهد بود.

کاهش چشمگیر هزینه‌ها و زمان: برآوردها حاکی از آن است که با فعال‌سازی کامل این کریدور، هزینه و زمان ترانزیت کالا بین آسیا و اروپا می‌تواند به ترتیب تا ۳۰ درصد و ۴۰ درصد کاهش یابد. این ارقام، جذابیت بی‌نظیری برای تجار و شرکت‌های لجستیکی در سراسر جهان ایجاد می‌کند.

مزایای سیاسی و اقتصادی برای ایران

توسعه این کریدور، منافع عمیق و گسترده‌ای برای ایران در ابعاد سیاسی و اقتصادی به دنبال خواهد داشت. از جمله؛

کاهش وابستگی به ترکیه: در حال حاضر، بخش قابل توجهی از ترانزیت کالا و انرژی ایران به اروپا از مسیر ترکیه می‌گذرد. فعال‌سازی کریدور جدید، به ایران امکان می‌دهد تا وابستگی خود به یک مسیر واحد را کاهش داده و گزینه‌های متنوع‌تری برای تجارت داشته باشد.

تقویت همکاری‌های منطقه‌ای و جهانی: این کریدور، فرصتی طلایی برای تقویت همکاری‌های ایران با اتحادیه اقتصادی اوراسیا، سازمان همکاری شانگهای و گروه بریکس است. این تعاملات، جایگاه ایران را در اقتصاد جهانی و ائتلاف‌های نوظهور بیش از پیش مستحکم خواهد کرد.

افزایش قدرت چانه‌زنی: با افزایش نقش ایران در کریدورهای ترانزیتی بین‌المللی، قدرت چانه‌زنی کشور در معادلات منطقه‌ای و جهانی به طور محسوسی ارتقاء خواهد یافت. ایران به یک بازیگر کلیدی در شبکه لجستیک جهانی تبدیل خواهد شد.

دست‌های گشوده به سوی شرکا

توسعه این کریدور، نیازمند همکاری‌های چندجانبه و سازنده است و ایران در این زمینه نیز گام‌های بلندی برداشته است. هند، به عنوان یک اقتصاد بزرگ و رو به رشد، علاقه‌مند به یافتن مسیرهای جایگزین و کارآمد برای تجارت با اروپا است و این کریدور می‌تواند پاسخگوی نیازهای ترانزیتی این کشور باشد. همچنین ارمنستان، به عنوان یکی از حلقه‌های اصلی این زنجیره ترانزیتی، با کمک ایران و حمایت‌های احتمالی اتحادیه اروپا، در حال توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل خود است. حضور شرکت‌های ایرانی در پروژه‌های عمرانی ارمنستان نیز، نشان‌دهنده عمق این همکاری‌هاست.

فرصتی در دل بحران‌ها

شرایط کنونی جهان، با بحران‌هایی نظیر جنگ اوکراین، ناامنی در دریای سرخ و اختلالات در کانال سوئز، تمایل کشورها را به یافتن مسیرهای ترانزیتی جایگزین و امن‌تر به شدت افزایش داده است. در این میان، کریدور خلیج فارس– دریای سیاه، به دلیل امنیت و کارایی بالقوه خود، می‌تواند به یکی از گزینه‌های جذاب برای تجارت بین‌المللی تبدیل شود. این وضعیت، فرصتی بی‌نظیر برای ایران فراهم می‌آورد تا نقش خود را به عنوان یک هاب ترانزیتی مهم تثبیت کند.

این کریدور صرفاً یک پروژه اقتصادی نیست؛ بلکه یک طرح استراتژیک جامع است که ابعاد ژئوپلیتیکی، امنیتی و اقتصادی ایران را به شکلی هوشمندانه تقویت می‌کند. این پروژه، نه تنها پاسخی قاطع به تهدیدات ناشی از طرح‌هایی نظیر کریدور زنگزور است، بلکه مسیری روشن برای کاهش وابستگی، افزایش قدرت چانه‌زنی و توسعه همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی ایران می‌گشاید. با فعال‌سازی کامل این شاهراه، ایران نه تنها جایگاه خود را در نقشه ترانزیتی جهان تثبیت می‌کند، بلکه آینده‌ای روشن‌تر و امن‌تر را برای تجارت و توسعه خود رقم می‌زند.