گروه گزارش: دریاچه ارومیه در آستانه ورود به سال آبی ۱۴۰۴–۱۴۰۵، در بحرانی‌ترین وضعیت خود قرار دارد. علی حاجی‌مرادی، کارشناس ارشد آب و مسئول پیشین واحد فنی ستاد احیای دریاچه، در گفت‌وگویی صریح و هشدارآمیز، از آخرین فرصت برای نجات این پیکره آبی سخن گفته و معتقد است فرصتی که از دست برود، احیای دریاچه به رؤیایی غیرقابل تحقق بدل خواهد شد.

خشک شدن کامل؛ آغاز یک پایان تلخ
دریاچه ارومیه اکنون به‌طور کامل خشک شده و در معرض تابش مستقیم خورشید قرار دارد. این وضعیت، خطر کریستالی شدن نمک در بستر دریاچه را به‌شدت افزایش داده است، پدیده‌ای که در صورت وقوع، امکان جذب و نگهداری آب را از بین می‌برد و عملاً احیای دریاچه را ناممکن می‌سازد.
به گفته حاجی‌مرادی، باید «به هر طریق ممکن» مقداری آب وارد دریاچه شود؛ حتی اگر این آب از طریق خرید از کشاورزان تأمین گردد.

تضاد آشکار در سیاست‌های کشاورزی
در حالی که بحران دریاچه نیازمند تغییر فوری در الگوی کشت است، وزارت جهاد کشاورزی الگوی زراعی سال جدید را منتشر کرده که نه‌تنها با احیای دریاچه هم‌راستا نیست، بلکه به‌طور کامل در تضاد با آن قرار دارد.
افزایش سطح زیرکشت یونجه در استان‌های آذربایجان غربی و شرقی، به‌عنوان یکی از پرمصرف‌ترین محصولات آبی، عملاً به معنای تشدید بحران و تسریع نابودی دریاچه است. این تصمیم، نه‌تنها فاقد منطق محیط‌زیستی است، بلکه نشان‌دهنده‌ی گسست خطرناک میان سیاست‌های کشاورزی و اهداف زیست‌محیطی کشور است.

انتقال آب از خلیج فارس؛ رؤیایی گران و بی‌ثمر
طرح‌هایی مانند انتقال آب از خلیج فارس یا بارورسازی ابرها، در ظاهر جذاب اما در عمل ناکارآمد، زمان‌بر و پرهزینه‌اند. برآوردها نشان می‌دهد که انتقال آب از خلیج فارس به ارومیه، نیازمند حداقل ۱۵ میلیارد دلار اعتبار و بیش از ۱۰ سال زمان است.
در شرایط فعلی، حتی اگر چنین پروژه‌ای آغاز شود، تبخیر سریع آب در بستر خشک و نمکی دریاچه، مانع از هرگونه اثربخشی خواهد شد. به‌عبارت دیگر، این طرح‌ها بیش از آن‌که راه‌حل باشند، بهانه‌ای برای تعویق تصمیمات ضروری‌اند.

دو راهکار فوری؛ نه فردا، همین امروز:
حاجی‌مرادی دو راهکار ضرب‌الاجل را پیشنهاد می‌کند:
۱. خرید آب از کشاورزان و انتقال فوری آن به دریاچه
۲. اصلاح کامل الگوی کشت سال زراعی جدید بر اساس تأمین حق‌آبه دریاچه، نه افزایش تولید
از ۶ میلیارد مترمکعب آب تجدیدپذیر حوزه ارومیه، تنها ۷درصد به آب شرب اختصاص دارد. بنابراین، مدیریت ۹۳درصد باقی‌مانده، کلید نجات دریاچه است. اگر بتوان از ۵۰ هزار هکتار اراضی زراعی آبی، ۵۰۰ میلیون مترمکعب آب استحصال کرد، شاید هنوز بتوان از مرگ کامل دریاچه جلوگیری کرد.
در پایان باید گفت که دریاچه ارومیه در آستانه‌ی نقطه‌ی بی‌بازگشت قرار دارد. هر روز تأخیر، نه‌تنها هزینه‌های مالی و زیست‌محیطی را افزایش می‌دهد، بلکه آینده‌ی زیست‌بوم شمال‌غرب کشور را به خطر می‌اندازد.