70 سال پیش از نگارش کتاب «آذری؛ زبان باستان آذربایجان» نوشته‌ی کسروی، نیکالای خانیکوف، دانشمند و شرق‌‌شناس نامدار روسی در کتاب «سفرنامه خانیکف» اشاره‌ای مستقیم به آذری و زبان آذری کرده است. 1000 سال پیش از خانیکف هم دانشمندان بزرگی چون الیعقوبی، ابن ندیم و... مردم آذربایجان را با لفظ "آذری" مورد خطاب قرار داده‌اند.

پژوهش‌های فراوانی پیرامون زبان آذربایجان انجام شده است و بر این اساس مردم آذربایجان تا چند سده‌ی گذشته به زبان پهلوی آذری گفتگو می‌کردند. این مطلب با بیان مقدمه‌ای از کتاب «سیری در تصوف آذربایجان» نوشته استاد صمد موحد تبریزی، به ذکر سندی کمتر مورد توجه قرار گرفته، در باب زبان مردم آذربایجان می‌پردازد.

پروژه ی آناتولی شرقی یا «داپ»، دیگر اقدام کشور ترکیه در راستای سدسازی های عظیم، دردسرساز و مخاطره آمیز آن می‌باشد! این پروژه در حوزه‌ی رسانه، آن گونه که باید شناخته و تعریف نشده است. اقدامات سازمان یافته و موذیانه ی ترکیه، با هدف تضعیف توان ملی ایران، مهر تاییدِ همسایه آزار بودن آن کشور است

مقالات تاریخی و علمی تاکید دارند که زبان ترکی آذربایجانی از 400 سال گذشته، به مرور وارد محاورات مردم شده است، اما برخی افراد ادعا می‌کنند که زبان ترکی در آذربایجان سابقه‌ای دیرینه دارد. عده‌ای حتی پا را از چهارچوب علم و دانش فراتر نهاده و می‌گویند که آذربایجانیان از اسلاف سومریان هستند و سومریان هم به دلیل التصاق زبان بودن، نیاکان ترکان هستند!

رژیم باکو از برگزاری نشست های به اصطلاح گردهمایی سراسری یا کنگره آذربایجانی های دنیا که در سال های گذشته هر پنج سال یک بار در باکو برگزار می شد، برای ارضای لفاظانه جاه طلبی های سیاسی خود بهره برداری می کرد و عناصری رذل از تجزیه طلبان ضدایرانی را نیز در آن نشست ها مشارکت می داد.

اواخر سپتامبر سال ۱۵۸۵ میلادی، قلب آذربایجان مورد هجوم عظیم نيروهای عثمانی واقع شد. علی رغم شکست سپاه اصلی، مردم تبریز دست به مقاومت جانانه‌ای در مقابل تجاوز ترکان عثمانی زدند اما این شجاعت تبدیل به یکی تراژدی تمام عیار برای مردم تبریز شد!

عبدالقادر مراغی در کتاب «جامع الالحان»، ۳۲ بیت شعر به گویش های محلی ایران نقل کرده است: شش بیت همدانی، چهار بیت مازندرانی، هشت بیت کججانی (تبریزی)، چهار بیت رازی، سه بیت قزوینی و هفت بیت به زبان تبریزی. این کتاب منبع خوب و متقنی برای شناخت زبان رایج در آذربایجان است!

یکی از چالش‌های فرهنگی در آذربایجان مبحث زبان است؛ این که زبان پیشین آذربایجان چه بوده است، چگونه و کی این زبان تغییر یافته و به زبان فعلی ترکی آذربایجانی تحول یافته است. یحیی ذکاء که خود زاده‌ی آذربایجان است، به سوالات مهمی که در این حوزه مطرح می‌شود، پاسخ داده است!

عباس رسام ارژنگی، در سال 1271 خورشیدی در تبریز دیده به گیتی گشود. وی از دوران کودکی با هنر و رنگ و نقش‌های شاد روبرو بود و احساسات کودکانه اش را با مداد و گچ و رنگ، بر دیوارها و کاغذهای به دور افتاده نقش می زد. مطب زیر به معرفی این هنرمند تبریزی پرداخته است!

شاهنامه پژوهان اعتقاد دارند که هیچ منطقه ای در ایران به اندازه آذربایجان و آذرآبادگان در شاهنامه مورد تمجید قرار نگرفته است. اما شاهد هستیم که جریان‌های بیگانه‌ساز تلاش دارند تا مردم آذربایجان را در مقابل شاهنامه قرار دهند. در سومین نشست از سلسله نشست‌های تخصصی موسسه‌ی آذرپژوه درباره‌ی تاریخ، فرهنگ و زبان آذربایجان، با دکتر جواد رنجبر درخشی‌لر، دانش‌آموخته‌ی دوره دکترای علوم سیاسی و شاهنامه‌پژوه تبریزی به گفتگو نشستیم.