اواخر سپتامبر سال ۱۵۸۵ میلادی، قلب آذربایجان مورد هجوم عظیم نيروهای عثمانی واقع شد. علی رغم شکست سپاه اصلی، مردم تبریز دست به مقاومت جانانه‌ای در مقابل تجاوز ترکان عثمانی زدند اما این شجاعت تبدیل به یکی تراژدی تمام عیار برای مردم تبریز شد!

عبدالقادر مراغی در کتاب «جامع الالحان»، ۳۲ بیت شعر به گویش های محلی ایران نقل کرده است: شش بیت همدانی، چهار بیت مازندرانی، هشت بیت کججانی (تبریزی)، چهار بیت رازی، سه بیت قزوینی و هفت بیت به زبان تبریزی. این کتاب منبع خوب و متقنی برای شناخت زبان رایج در آذربایجان است!

به گواه تاریخ بیش از 23 نوبت میان ایرانیان و عثمانی ها جنگ های خونینی درگرفته است که در اکثر آنها عثمانی‌ها آغازکننده‌ی جنگ بودند و در بیشتر آنها آذربایجان در خط مقدم نبرد با دشمن بوده است. حملات ویرانگر آنان به آذربایجان همیشه سوءقصد، غارت و قتل عام های فجیع را به همراه داشته است

در سه دهه‌ی گذشته، شاهد هستیم که در نتیجه‌ی سیاست‌های حاکم در منطقه‌ی قفقاز، تلاش می‌شود تا وابستگی‌های فکری و فرهنگی ایران با این مناطق به طور کامل قطع شود. در این بسته‌ی خبری تلاش می‌شود تا نسبت به این سیاست‌ها روشنگری شود.

یکی از چالش‌های فرهنگی در آذربایجان مبحث زبان است؛ این که زبان پیشین آذربایجان چه بوده است، چگونه و کی این زبان تغییر یافته و به زبان فعلی ترکی آذربایجانی تحول یافته است. یحیی ذکاء که خود زاده‌ی آذربایجان است، به سوالات مهمی که در این حوزه مطرح می‌شود، پاسخ داده است!

سه جریان ناسیونالیستی بیش از همه بر سر تحولات منطقه تاثیر گذاشتند: ناسیونالیسم عرب، ناسیونالیسم ترک و ناسیونالیسم ایرانی. یکی از عمده‎ترین تفاوت‎های میان این سه جریان ناسیونالیستی این بود که ناسیونالیسم عرب و ناسیونالیسم ترک در آغاز ماهیت قومی داشتند، اما ناسیونالیسم ایرانی بر خلاف این دو جریان فکری، ماهیت قومی نداشت.

شاهنامه پژوهان اعتقاد دارند که هیچ منطقه ای در ایران به اندازه آذربایجان و آذرآبادگان در شاهنامه مورد تمجید قرار نگرفته است. اما شاهد هستیم که جریان‌های بیگانه‌ساز تلاش دارند تا مردم آذربایجان را در مقابل شاهنامه قرار دهند. در سومین نشست از سلسله نشست‌های تخصصی موسسه‌ی آذرپژوه درباره‌ی تاریخ، فرهنگ و زبان آذربایجان، با دکتر جواد رنجبر درخشی‌لر، دانش‌آموخته‌ی دوره دکترای علوم سیاسی و شاهنامه‌پژوه تبریزی به گفتگو نشستیم.

«ارّان» نام سرزمینی در قفقاز است. در مورد محدوده‏‌ی جغرافیایی این منطقه نظرهای متفاوتی ارائه شده‏ است. مثلا استرابن می‌‏نویسد: «آلبانیا [اران‏] سرزمینی‏ است که از جنوب رشته کوه‏‌های قفقاز تا رود کر و از دریای خزر تا رود آلازان امتداد دارد و از جنوب به سرزمین ماد آتروپاتن ‏[آذربایجان‏] محدود است»

در 1715 میلادی، جان بل، پزشکی اسکاتلندی ضمن سفر به اصفهان در تبریز توقف نمود. او تبریز این عهد را شهری بسیار بزرگ و به غایت پرجمعیت یافت. نخستین ملاحظات جان بل درباره‌ی ویرانی‌های وارده بر شهر تبریز ناشی از حملات ویرانگر ترکان عثمانی و شکوه و عظمت پاره‌ای از ساختمان‌ها و به ویژه مساجد شهر، جالب است.

مجموعه رسانه ای " آزاد ایران" ( Azad İran ) شامل رسانه هایی در بسترهای فیسبوک و یوتیوب و اینستاگرام و تلگرام، طی حدود شش ماه گذشته بطور جدی و به زبان جمهوری آذربایجان و با رسم الخط لاتین این کشور ، فعالیت علیه ایران را آغاز کرده است.