خیال باطل تصاحب غیرمجاز چهره‌های فرهنگی و تاریخی ایران زمین و دست‌درازی در هویت ملی ایرانیان، از سوی کارگزاران دولت باکو و همپالگان شان، تازگی ندارد. چندی پیش «آنارکریم اف» وزیر فرهنگ جمهوری باکو، در راستای سیاست‌های ضد ایرانی ، در یک پروپاگاندا، جنگی تبلیغاتی علیه فرهنگ و ادب ایران، به ویژه شاعر ملی ایران، «نظامی گنجوی» به راه انداخت؛ او مهملی تاریخی بافت و گفت: «در جلوگیری از معرفی نظامی گنجوی، به عنوان شاعر ایرانی، مصمم هستیم!»

آذربایجانی‌ها خیلی زودتر از کردها و لرها و خراسانی‌ها و... لباس‌های محلی خود را با لباس‌های رسمی تعویض کردند؛ البته در این میان نکته‌ای که نباید از وجود آن غافل شد، برخی فرهنگ‌سازی‌ها برای آذربایجان است که نه از بطن جامعه‌، بلکه از آن سوی مرزها سرچشمه می‌گیرند؛ لباس‌هایی غریبه برای آذری‌ها با نام لباس‌های قفقازی، که کوچک‌ترین تناسب و وجه‌اشتراکی با لباس‌های محلی مردم منطقه در گذشته ندارند!

کارشناس مسایل قفقاز طی گفتگویی در خصوص بحران ناشی از شکنجه دینداران زندانی و اهانت به مقدسات توسط بازجویان در جمهوری آذربایجان، گفت: «اعتراض حاج طالع باقرزاده و شمار دیگری از فعالان اسلامی در جمهوری آذربایجان به اسلام ستیزی و شیعه ستیزی و اخیرا خداستیزی نظام مند در جمهوری آذربایجان است»

ادعای جعلی و طاغوتی بودن واژه‌ی اصیل و ایرانی «آذری»، در جشن فارغ التحصیلی دانشجویان رشته‌ی «زبان و ادبیات ترکی آذری» در شهر تبریز و تلاش برای حذف آن نام، واکنش‌های گوناگونی را از سوی فعالان فرهنگی آذربایجان و به طور ویژه، شهرتبریز، درپی داشته است.

70 سال پیش از نگارش کتاب «آذری؛ زبان باستان آذربایجان» نوشته‌ی کسروی، نیکالای خانیکوف، دانشمند و شرق‌‌شناس نامدار روسی در کتاب «سفرنامه خانیکف» اشاره‌ای مستقیم به آذری و زبان آذری کرده است. 1000 سال پیش از خانیکف هم دانشمندان بزرگی چون الیعقوبی، ابن ندیم و... مردم آذربایجان را با لفظ "آذری" مورد خطاب قرار داده‌اند.

فارسی یکی از چندصدایی‌ترین زبان‌های دنیاست، به‌دلیل انعکاس و تجمیع زیست‌جهان و زیست‌آیین همه اقوام و ملل منطقه‌، ادبیات عرفانی، این‌که ایران پل شرق و غرب بوده و این‌که با مناطقی که بستر تنوع فرهنگی یا همان کثرت در وحدت بوده، مثل خراسان و قونیه پیوند داشته ‌است.

در ایران برخلاف کشورهای دیگر که انواع اقلیت‌ها وجود دارد، فقط اقلیت دینی مورد شناسایی قرار گرفته است و قومیت‌های مختلف با فرهنگ‌ها، نژادها و زبان‌های مختلف، اقلیت محسوب نشده بلکه جزوی جدایی ناپذیر از ملت بزرگ ایران به شمار می روند.

یکی از چالش‌های فرهنگی در آذربایجان مبحث زبان است؛ این که زبان پیشین آذربایجان چه بوده است، چگونه و کی این زبان تغییر یافته و به زبان فعلی ترکی آذربایجانی تحول یافته است. یحیی ذکاء که خود زاده‌ی آذربایجان است، به سوالات مهمی که در این حوزه مطرح می‌شود، پاسخ داده است!

امروز برابر با روز جهانی زبان مادری است. درباره‌ی این روز در آذربایجان ذکر چند نکته ضروری است؛ روزی که در سال‌های گذشته همواره مورد بحث و جدل بوده است.

سه جریان ناسیونالیستی بیش از همه بر سر تحولات منطقه تاثیر گذاشتند: ناسیونالیسم عرب، ناسیونالیسم ترک و ناسیونالیسم ایرانی. یکی از عمده‎ترین تفاوت‎های میان این سه جریان ناسیونالیستی این بود که ناسیونالیسم عرب و ناسیونالیسم ترک در آغاز ماهیت قومی داشتند، اما ناسیونالیسم ایرانی بر خلاف این دو جریان فکری، ماهیت قومی نداشت.