گروه سیاسی: ساخت خط لوله گاز ایغدیر- نخجوان طبق برنامه زمان بندی شده به پایان رسیده و به زودی مراسم افتتاح رسمی آن انجام خواهد شد. آسیپ کایا، سرکنسول ترکیه در نخجوان، به مناسبت روز جهانی قهوه ترک که در نخجوان برگزار شد، در جمع خبرنگاران این مطلب را عنوان کرد. بدین ترتیب ترکیه که در سالهای اخیر تلاش کرده تا خود را به هاب واردات و صادرات گاز تبدیل کند، جای ایران را در سواپ گاز به نخجوان را خواهد گرفت.

لازم به ذکر است که تصمیم برای ساخت خط لوله گاز ایغدیر – نخجوان با تفاهم نامه امضا شده در آنکارا در ۲۵ دسامبر ۲۰۲۰ اتخاذ شده بود. این خط لوله با ظرفیت انتقال سالانه ۷۳۰ میلیون متر مکعب، نیاز گاز نخجوان را به طور کامل تامین می کند. بدین ترتیب این جمهوری خودمختار وابستگی به گاز ایران را به طور کلی مرتفع خواهد کرد.

ساخت بخش آذربایجانی این پروژه توسط شرکت  دولتی-بریتانیایی نفت آذربایجان “SOCAR” و قسمت ترکیه‌ای توسط شرکت «BOTAŞ» انجام شده است.

پیشتر جمهوری آذربایجان برای اینکه منابع انرژی را به نخجوان برساند در سال ۲۰۰۴ قراردادی با ایران منعقد کرد. طبق این قرارداد ایران مقداری گاز به نخجوان سوآپ می‌کند. یعنی ایران از منطقه آستارا در جمهوری آذربایجان گاز تحویل می‌گیرد و در نخجوان به آنها تحویل می‌دهد. این قرارداد ۲۰ ساله که از سال ۲۰۰۵ اجرایی شده تا ۲۰۲۵ ادامه خواهد داشت.

در این قرارداد سالانه ۳۵۰ میلیون متر مکعب گاز به نخجوان معادل روزی یک میلیون متر مکعب گاز توسط ایران سوآپ می‌شود. طبق این توافق ایران ۱۵ درصد گاز صادراتی آذربایجان را به عنوان کارمزد انتقال برمی‌دارد.

میرقاسم مومنی کارشناس انرژی درباره پروژه احداث خط لوله صادرات گاز آذربایجان-نخجوان با همکاری ترکیه و تاثیر آن بر برنامه‌های صادرات گاز ایران اظهار داشت: پروژه خط لوله انرژی شامل نفت و گاز و ترانزیت زمینی و ریلی؛ پروژه‌ای است که ترکیه طی یک دهه گذشته به شدت دنبال اجرایی کردن آن بوده و در این بین مشکل اصلی قره‌باغ بود که تکلیف آن مشخص نشده بود.

وی افزود در سال ۲۰۲۰ آذری‌ها توانستند بخش‌های بزرگی از قره‌باغ را پس‌بگیرند.این کشورها طرحی بنام ترانس‌خزر را دنبال می‌کنند که بتوانند از بستر خزر انرژی آسیای میانه شامل ترکمنستان و قزاقستان را به خط لوله آذربایجان متصل کنند و از طریق خاک منطقه زنگزور، ارمنستان و نخجوان به ترکیه و در نهایت به دیگر کشورهای جهان وصل شوند و این برای ترکیه حیاتی است، چون این کشور در قراردادهای گازی که قبلا با ایران، روسیه و آذربایجان منعقد کرده در نظر دارد نقش مهمی در حوزه انرژی جهانی ایفا کند، به همین جهت آذری‌ها بعد از تثبیت موقعیت خود در قره‌باغ و تصرف منطقه؛ مسئله زنگزور را در اولویت خود قرار دادند و حاضرند به خاطر آن نیز جنگ کنند.

در شرایطی که ارمنستان هم در وضعیت زرد قرار گرفته تصور بنده این است که اگر روی پیشنهاد اردوغان مبنی بر ائتلاف چهارجانبه بین روسیه-ارمنستان آذربایجان-ترکیه توافق صورت گیرد و مسیر زنگزور برای عبور خط لوله آذربایجان از ارمنستان باز شود این گزینه محتمل است؛ زیرا نه ارمنستان به خاطر ضعف و از بین رفتن روحیه ملی توان جنگ دارد و نه اینکه آذربایجان و ترکیه علاقمندند که در این شرایط یک جنگ جدید آغاز شده و ایران هم در این میان به نوعی مشارکت داشته باشد، زیرا ایران مرزهای منطقه‌ای را خط قرمز خود اعلام کرده است.

این کارشناس حوزه انرژی تصریح کرد: اگر این خط اجرایی شود ما از بسیاری از مسیرهای ترانزیتی کنار گذاشته خواهیم شد و اگر ایران در این خط مشارکت داده نشود، از نظر امنیتی نیز به زیان ما خواهد بود، اما اگر ایران به عنوان گزینه پنجم حضور داشته و احقاق حقوق کند، می‌تواند برای کشور ما مفید باشد. چراکه می‌توانیم از ظرفیت‌های این خط استفاده کنیم اما واقع امر اینکه در این خط انرژی شرکت‌های اسرائیلی نقش دارند و این با مسائل ایران منافات دارد به همین دلیل در شرایط فعلی باید روی این مسئله مطالعه صورت گیرد.