گروه گزارش/ ژرفی مهر: جامعه‌ی ایرانی جامعه‌ای بنیان گرفته مبتنی بر ارزش‌های اسلامی و آموزه‌های قرآنی و تعالیم اهل بیت علیهم السلام از یک سوی و فرهنگ اصیل ایرانی از سوی دیگر است! و یکی از آموزه‌های مهم دینی و ایرانی ما مسئله‌ی حجاب و عفاف است که از جایگاه خاصی برخوردار است. لذا همان طور که مقیدیم میراث و رسوم صحیح ایران زمین و همچنین زبان شیرین فارسی حفظ شود، باید مقید باشیم فرهنگ حیا نیز که یادگار تمدن چند هزار ساله‌ی ایرانی است حفظ شود. در تخت جمشیدی که بیانگر تاریخ ایران و قدمتی چند هزار ساله دارد چرا عکس یک زن برهنه کنده کاری نشده است؟ آیا این نشانگر وجود فرهنگ حیا در اجداد ما نیست؟ غربی که از پیشرفت علمی ما جلوگیری می‌کند، اجازه نمی دهد از لحاظ اقتصادی رشد کنیم؛ ما را در علوم پزشکی عقب نگه می دارد و نمی گذارد، تسلیحات نظامی پیشرفته داشته باشیم؛ تحریممان می‌کند! حتی جلوی واردات داروهای خاص را می‌گیرد! اما از آن سو هزاران دقیقه فیلم مستهجن را رایگان به فضای مجازی ما تزریق می‌کند؛ فرهنگ برهنگی را در جامعه اسلامی ترویج می‌دهد؛ بی عفتی را عادی سازی می‌کند؛ فرهنگ غلط دوستی‌های دختر و پسر را برایمان عادی جلوه می‌دهد و این گونه القا می‌کند هر کسی که ظاهرش بیشتر شبیه غربی‌ها باشد، باکلاس‌تر است! و اینها در حالی صورت می‌گیرد که در گذشته‌ی غرب، زنان با حجاب بودند. حتی به خانواده های سلطنتی در سطح دنیا توجه کنید متوجه اهمیت پوشش خواهید شد.

وقتی می‌گوییم پوشش نامناسب، آزادی اجتماعی را از بین می برد بعضی دخترخانم ها می گویند به پسران یاد بدهید چشمشان را حفظ کنند و به ما نگاه نکنند! می‌گویند کسی که بخواهد چشم چرانی کند، اصلا آدم نیست و نباید توجهی به او کرد؛ اما باید قبول کنیم که واقعیت جامعه این است و هستند افرادی که تربیت مناسبی ندارند و این در تمامی جوامع وجود دارد، شما نمی توانید بگویید دزدی کار بدی است کسی نباید دزدی کند و دزدها باید خودشان را کنترل کنند؛ پس من ماشین خودم را قفل نخواهم کرد. با این توضیحات اگر کسی گفت من حجاب نمی‌خواهم، دل باید پاک باشد، می گوییم وقتی حجاب نباشد حیا از بین خواهد رفت و از فرد بی حیا هر کار ناپسند و زشتی ممکن است سر بزند؛ در نتیجه دل هم پاک نخواهد ماند.

  عقل می‌گوید هر چیزی ارزشمندتر است باید محفوظ‌تر بماند؛ مثلاً چرا هزار نیروی امنیتی از فلان رئیس جمهور دنیا محافظت می‌کنند؟ آیا حفاظت از او محدودش می‌کند؟ نه اتفاقاً با این کار به او آزادی می بخشند تا بتواند بدون مزاحمت و خطر به وظیفه‌ی اصلی‌اش عمل کند. با این مثال باید قبول کنیم با این که زن و مرد از لحاظ انسانی برابرند، اما شکی نیست که از نظر زیبایی ،زنان زیباتر محسوب می‌شوند و باید مراقبت بیشتری از آنها انجام شود. پوشش عفیفانه نیز همین طور است! پوششی که کامل و عفیفانه باشد کمک می کند بانوان از خطرات بسیاری در امان بمانند و خطر تعرض را کاهش می دهد. پوشش مناسب می‌تواند بخش زیادی از نگاه‌های ناپاک و افکار پلید را از شما دور کند. فکر می کنم اکنون متوجه شده باشیم که چرا آمار تجاوز به حریم زنان در اروپا و آمریکا چرا این قدر زیاد است. این فاجعه است که در کشوری پیشرفته و با این همه امکانات مادی نیمی از آن جامعه که زنان هستند امنیت جنسی ندارند! طبق گزارش نیویورک تایمز فقط در سال ۲۰۱۲ به حدود ۲۶ هزار مرد و زن در ارتش آمریکا تجاوز شده است.

مبحث حجاب این روزها بخش زیادی وقت و انرژی مردم و مسئولان را به خود معطوف کرده است. در این ارتباط با حجت السلام و المسلمین دکتر عباس عباس زاده، استادیار دانشکده الهیات و علوم اسلامی و عضو هیئت علمی دانشگاه تبریز، چالش حجاب مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

تاریخ نشان می‌دهد که بانوان خود مسئله‌ی حجاب را، برگزیده‌اند

سوال- در ایام شهادت دخت نبی اکرم(ص) واقع شدیم، به عنوان استاد یار دانشگاه تبریز، چگونه حجاب و عفت این بانوی بزرگوار را برای قشر جوان توصیف می کنید؟ تا جوانان در انتخاب الگوی پوششی بتوانند اصلح تر را انتخاب کنند و سراغ الگوهای خارج از عرف نروند؟

-دکترعباس زاده: مسئله حجاب به مانند بسیاری از احکام دیگر خداوند، گذشته، حال و آینده ندارد. علت این امر نیز با گذشت زمان، آنچه تغییر می کند، ابزارهای زندگی است و نه انسانیت، انسان؛ به همین خاطر، حضرت فاطمه زهرا(س) در این زمینه می تواند الگوی، بانوان در همه‌ی اعصار و همه‌ی امصار باشد. اعصار به معنی توسعه‌ی زمانی، امصار به معنی توسعه مکانی و جغرافیایی است.

به مانند سایر امورات در مورد بانوی دو عالم، سراغ داریم، مانند: به فکر همسایه و رفع حوائج همسایه بودند. شاید ابزار ها بین دو همسایه با گذشت زمان متفاوت شده باشد اما اینکه آیا همسایه حاضر است به رفع نیازهای همسایه خود بپردازد یا نه؟ دیگر این موضاعات تاریخ مند نیست. و حجاب نیز به مانند این معقولات به حساب می آید.

به هر حال مسئله حجاب دارای  فلسفه ای است، اگر به این فلسفه توجه شود می شود به این موضوع در بین جوانان به راحتی پرداخت شود. در طول تاریخ حجاب را خود بانوان برای خود ساخته و بوجود آوردند، به نوعی یک امر فطری است، بانوان خواسته اند خود را از دیدگان حفظ کنند. و این می تواند به ارزش آفرینی آنها کمک کند. 

 حجاب، باید از مسئله‌ی اجباری و اختیاری عبور داده شود 

سوال – در محیط دانشگاه به عنوان یک استاد، چطور دانشجویان را دعوت به حجاب می کنید؟ 

-دکتر عباس زاده: متاسفانه فضا بگونه ای است که، نوبت به گفتن، فواید و آثار حجاب نمی رسد، و بحث روز به این شکل پیش می رود، حجاب اجباری است یا اختیاری؟! اجباری باشد بهتر است یا اختیاری؟! اگر از این مسائل عبور کنیم، خواهیم توانست به چالش حجاب سمت و سوق دهیم که آیا حجاب بودنش بهتر است یا نبودنش؟! قطع نظر از اینکه حجاب اجباری است یا اختیاری! فرض کنید که من اختیاری حجاب را داشته یا نداشته باشم!؟ یا اجباری است که یا ابلاغ قانون، تمکین کنم که محجبه باشم! لذا از این بابت باید تاسف خورد که بحث را باید از این مورد عبور داد و به این مسئله رسید که، چه اختیاری باشد، چه اجباری، آیا حجاب خوب است یا نه؟!

اگر در این مسئله برسیم به اینکه حجاب خوب است، قاعدتا انسان مختار هم باشد، حجاب را مراعات خواهد کرد. و اگر به جبر قانونی، تمکین کند، متوجه توفیق جبری در این امر می شود، یعنی قانون او را  ملزم کرده به چیزی که مفید است. چرا که جبر پس از اختیار می شود، بدین شکل که اگر او را رها می کردند، آن شخص همین حجاب را برمی گزید.

 حجاب یک نوع ارزش آفرینی است

سوال – به عنوان یک استاد، اگر نخواهیم از نظر شرعی، احکامی در مورد چالش حجاب با جوانان صحبت کنیم این مسئله را چگونه باید به یک جوان القا کرد که حجاب مفید است؟

– دکتر عباس زاده: حجاب یک نوع ارزش آفرینی است، وقتی به یک مسافرتی می روید اگر در زمین های آن شهر کشت و کار صورت گرفته باشد و امکاناتی وجود داشته باشد، قطعا می بینید دور این مکان یک دیواری کشیده اند. ولی زمینی که خالی از امکانات است، هیچ دیوار و محافظی ندارد. حتی در طبیعت نیز شاهد این موضوع هستیم، یک گل دارای، گل برگ، کاسبرگ و تیغ و… است که پیش از اینکه این گل باز شود، کاسبرگ ها دور گل را می گیرند تا گل به مرحله‌ی شکوفایی برسد. حجاب نیز به مانند آن است تا از لطافت زن حفاظت کند، و این شکوفایی تنها  برای محارم خود است. 

 امر به معروف و نهی از منکر، هر چه ملتی‌تر، تاثیر آن بهتر!

سوال – نحوه امر به معروف و نهی از منکر در مورد چالش بد حجابی در جامعه از نظر شما چگونه است؟ همچنین تذکر های لسانی جمعی که در حال حاضر در جامعه  شاهد آن هستیم در اماکن خاص مثل مترو و… صورت می گیرد، چگونه است؟

– دکتر عباس زاده: امر به معروف و نهی از منکر برای آحاد مردم، اصولا باید زبانی باشد، به هیچ عنوان به صورت دستی اقدامی بشود، مثل بعضی از صحنه ها که نمی‌دانیم ساختگی بود یا نه واقعا اتفاق افتاده بود! اله و اعلم. که برخورد خشونت آمیزی صورت گرفته بود، به هیچ عنوان صحیح نیست. در این زمینه، برخوردها مربوط به حکومت و قانون گذار که در مجلس قانونی مصوب بشود و به قوه مجریه ابلاغ گردد و قوه قضائیه، ضمانت اجرایی آن را عهده دار باشد. فلذا در سطح جامعه صرفا تذکر لسانی باید باشد. منتهی آن نیز به صورت نرمی و بعد از اثبات دلسوزی خود و شرایطی که وجود دارد اقدام گردد. اما اگر شرایط امر به معروف و نهی از منکر ملاحظه نشود، تاثیر امر به معروف و نهی از منکر، کمتر و کمتر، حتی بی تاثیر و در شرایطی حتی نتیجه عکس خواهد داشت.

در هر کاری افراط و تفریط، قاعدتا خوب نیست، اگر بگوییم مسئله حجاب کلا رها شود، یعنی نه قانون گذار به فکر قانون مترقی نباشد، نه مجری به فکر اجرا، و نه قوه قضائیه برای حمایت از آمرین امر به معروف و نهی از منکر وارد عمل نشود، این حرف غلط است و قابل دفاع نیست در مقابل اگر زیاده روی کنیم، نتیجه عکس خواهد داد. در حقیقت هر چیزی که از حد خود بگذرد، به ضد خود تبدبل می شود. به همین خاطر بنده با این شدت و غلظت که تصاویری از آن منتشر شده را که دهها نفر در یک سالن یا یک راه ایستاده اند و قصد این را دارند که تذکر بدهند بنظرم این نتیجه معکوس خواهد داد. باید حد اعتدال حفظ شود و ضمنا این مسائل باید فرهنگ شود بین مردم، با همان شرایط خاصی که در امر به معروف و نهی از منکر به صورت مرحله ای وجود دارد و تا زمانی که مراحل پایین تر وجود دارد، حق نداریم به عنوان آمر به معروف یا ناهی از منکر، به مراحل بالا تر بپردازیم.

در کل این امر باید عمومی بشود، مگر ما چند نفر مامور داریم که اینان را بسیج کنیم ،تمامی اماکن را پوشش دهیم تا به این امر رسیدگی کنیم. لذا این مدل مسائل هرچه ملی بماند و مردم دخالت داده شود البته با آموزش های لازم، تا مراحل امر به معروف ملاحظه شود، بهتر خواهد بود.