سه جریان ناسیونالیستی بیش از همه بر سر تحولات منطقه تاثیر گذاشتند: ناسیونالیسم عرب، ناسیونالیسم ترک و ناسیونالیسم ایرانی. یکی از عمده‎ترین تفاوت‎های میان این سه جریان ناسیونالیستی این بود که ناسیونالیسم عرب و ناسیونالیسم ترک در آغاز ماهیت قومی داشتند، اما ناسیونالیسم ایرانی بر خلاف این دو جریان فکری، ماهیت قومی نداشت.

«ارّان» نام سرزمینی در قفقاز است. در مورد محدوده‏‌ی جغرافیایی این منطقه نظرهای متفاوتی ارائه شده‏ است. مثلا استرابن می‌‏نویسد: «آلبانیا [اران‏] سرزمینی‏ است که از جنوب رشته کوه‏‌های قفقاز تا رود کر و از دریای خزر تا رود آلازان امتداد دارد و از جنوب به سرزمین ماد آتروپاتن ‏[آذربایجان‏] محدود است»

تحلیلگر آذربایجانی گفت: «روس‌ها اطلاعاتی به دست آورده بودند که انگلیس به همراهی ترکیه قرار است با به تشنج کشاندن قزاقستان، راه جدید ابریشم که چین را به روسیه و غرب متصل می کند و نیز منابع اورانیوم و مناطق نفتی قزاقستان را در اختیار خود بگیرند، و همچنین منبع مهم تامین گندم و غلات برای ایران را از بین برده و محاصره اقتصادی ایران را تکمیل کنند...»

استاد دانشگاه خوارزمی تهران: «رود ارس که در تامین آب کشاورزی مناطق شمال غربی نقش بسیار حیاتی را ایفا می کند، در قالب سدی که در شرق ترکیه ساخته شده، تهدید و به محدودیت منابع آب ارس خواهد انجامید. در نتیجه کشاورزی در شمالغرب ایران که نقش مهمی در امنیت غذایی کشور دارد، به شدت تهدید خواهد شد.»

مجموعه رسانه ای " آزاد ایران" ( Azad İran ) شامل رسانه هایی در بسترهای فیسبوک و یوتیوب و اینستاگرام و تلگرام، طی حدود شش ماه گذشته بطور جدی و به زبان جمهوری آذربایجان و با رسم الخط لاتین این کشور ، فعالیت علیه ایران را آغاز کرده است.

بعد از 20 سال جمهوری آذربایجان توانست بر بخشی از قراباغ مسلط شود. رژیم باکو بعد از دستیابی به این مناطق تلاش دارد تا در این مناطق برخی کارهای عمرانی انجام دهد اما برخی منابع در این ارتباط می گویند که اسراییل تحت پوشش طرح هایی نظیر ساخت روستای هوشمند، طرح های ویژه امنیتی و نظامی در جوار ایران در دست اجرا دارد. 

آذربایجان یکی از نقاط مهم و حساس ایران است. این منطقه را باید به سه دلیل مهم ارزیابی کرد: ۱- منطقه‌ای مرزی در شمالغرب کشور که با سه کشور ارمنستان، ترکیه و جمهوری آذربایجان همسایه است. ۲-جمعیت بالا از یک سو و منابع طبیعی ارزشمند این منطقه. ۳-اثرگذاری و وزن بالای ژئوپلتیکی آذربایجان در مسائل ایران!

در حالی که باکو خود را پیروز جنگ قراباغ می داند و الهام علی اف نیز در مراسم افتتاح پادگانی در منطقه هادروت قراباغ کوهستانی، بر اشراف نظامی باکو بر منطقه تاکید کرد، سایر شواهد موجود از درماندگی و بن بست سیاسی باکو در مساله قراباغ و "دالان لاچین" حکایت دارد.

همایش بین المللی "هویت، سیاست ملی و تاریخ ملی: در الگوی اسراییل و کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز" در دانشگاه آریل اسراییل برگزار شد. در این میان سوالی که ذهن فعالان فرهنگی و سیاسی ایران را مشغول کرده این است که روابط باکو و تل آویو هر روز زوایای جدیدی پیدا می‌کند، اما مسئولان سیاست خارجی ایران می‌گویند که روابط تهران و باکو در مسیر صحیحی قرار دارد؟

یک سال بعد از توافق آتش‌بس میان باکو و ایروان، در هفته‌های گذشته بار دیگر دوطرف حملات لفظی علیه یکدیگر را در مورد نحوه اجرای این توافق آتش‌بس که با میانجی‌گری روسیه منعقد شد، از سرگرفته‌اند. نشست سه‌جانبه اخیر در سوچی هم نتوانسته‌ جلوی این تنش‌ها را بگیرد، چراکه هر سه طرف ادعاهای متفاوتی در مورد نتایج این نشست به خصوص درباره طرحی به نام دالان زنگزور که باکو مدعی آن است، مطرح می‌کنند