گروه سیاست: جمهوری آذربایجان از معدود کشورهای مسلمان بوده است که از همان ابتدا اقدام به برقراری رابطه اقتصادی با اسراییل کرد. در حالی که اسرائیلی‌ها در سال ۱۹۹۳ سفارت خود را در باکو افتتاح کردند، آذربایجانی‌ها از سوی خود بارها افتتاح سفارت خود در تل آویو را به تعویق انداختند. در سال‌های اخیر روابط جمهوری آذربایجان و اسرائیل در منطقه خاورمیانه و قفقاز در صدر سیاست قرار گرفته است بطوری که به باور برخی از کارشناسان ماهیت مشارکت باکو و تل‌آویو باید مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد تا توازن قوا و امنیت انرژی در منطقه درک شود.

 گفته می‌شود که روابط آذربایجان و اسرائیل بر پایه‌های اقتصادی محکمی بنا شده و منطقی است که استحکام این روابط در آینده بیشتر هم شود چون تحولات جدید در امنیت انرژی منطقه وسیع‌تر خاورمیانه بر تحولات روابط باکو و تل‌آویو و رقابت آنها با ایران در دهه آینده تأثیر خواهد گذاشت. سفر آویگدور لیبرمن وزیر دارایی اسراییل به آذربایجان در ۲۲ آوریل رسماً برای بحث در مورد مسائل اقتصادی، به ویژه افزایش واردات نفت و سایر محصولات به اسرائیل انجام شد.

در حالی که لیبرمن رسما وزیر دارایی است، همچنین نقش مهمی در امور خارجی در دولت فعلی ایفا می‌کند. به ویژه در تعامل با چندین کشور در اروپای شرقی که زمانی تحت حوزه نفوذ شوروی بودند. او در روابط با باکو نیز فعال است و یکی از قدرتمندترین و مستقل ترین افراد در دولت بنت به حساب می‌آید و در امور دفاعی و خارجی و همچنین مسئول اقتصاد کشور بسیار نقش دارد.

در واقع، اسرائیل بیش از ۴۰ درصد نفت خود را از طریق خط لوله باکو-تفلیس-جیهان از آذربایجان وارد می‌کند. البته حجم تجارت تجارت دوجانبه در چند سال اخیر کاهش یافته است. از سوی دیگر؛ اسرائیل همچنین بزرگترین تامین کننده تسلیحات آذربایجان است. بر اساس گزارش موسسه تحقیقات صلح بین‌المللی استکهلم( SIPRI)، حدود ۶۰ درصد از واردات دفاعی آذربایجان در سال‌های ۲۰۱۵-۲۰۱۹ از اسرائیل منشا گرفته شده است، در حالی که در سال ۲۰۲۰، این رقم به تقریبا ۷۰ درصد افزایش یافته است. یکی از دلایل اصلی این امر، فروش گسترده تسلیحات، عمدتاً از هواپیماهای بدون سرنشین قبل و در جریان جنگ آذربایجان با ارمنستان در پاییز ۲۰۲۰ است که نقش مهمی در پیروزی آذربایجان داشتند. بطوری که الهام علی اف، رئیس جمهور، در حال نوازش محبت آمیز به یک هواپیمای بدون سرنشین اسرائیلی (هاروپ) عکس گرفت. این رابطه بین اسرائیل و آذربایجان به بیش از یک دهه باز می‌گردد که دو کشور قرارداد تسلیحاتی عظیمی به ارزش ۱.۴ میلیارد دلار امضا کردند.

باکو نمی‌خواهد “ابزار شدن برای اسراییل“ را بپذیرد

 حسن بهشتی پور، کارشناس ارشد روابط بین‌الملل، در گفت‌وگو با «آذرپژوه» در این‌باره گفت: از همان ابتدای دهه ۱۹۹۰ و بعد از فروپاشی شوروی، اسراییل به دنبال آن بود -همانطور که ایران از طریق حزب اله در شمال فلسطین اشغالی حضور و بروز دارد آنها نیز – در جنوب جمهوری آذربایجان و شمال ایران مکانی برای ضربه زدن به ایران پیدا کنند. بنابراین در پوشش مشارکت در پروژه‌های کشاورزی، توسعه و انتقال فنی؛ شرکت‌های اسراییل در این منطقه حضور یافتند تا اهداف امنیتی تحت مسائل کشاورزی را پیگیری کنند.

وی ادامه داد: البته اسراییلی‌ها این روند را پس از اشغال عراق و بویژه در شمال عراق و اقلیم کردستان سعی کردند در غرب ایران نیز داشته باشند. البته می‌خواستند در افغانستان نیز حضور داشته باشند که موفق نشدند. اما فعلا در شمال از طریق دولت باکو و غرب از طریق اقلیم کردستان حضور دارند.

این کارشناس تصریح کرد: اینکه طرف آذری و دولت باکو به هیچ وجه نمی‌پذیرد که فعالیت اسراییل در چارچوب جاسوسی و عملیاتی از ایران است به این دلیل است که نمی‌خواهد تبعات آن یعنی ابزار شدن برای اسراییل را بپذیرد.

وی افزود: تیم آقای علی‌اف در این مورد دچار اشتباه بزرگی شدند و فکر کردند از طریق نزدیکی با اسراییل امتیازات بیشتری از آمریکا در زمینه سلاح و فناوری پیشرفته بگیرند در حالی که آنها رویکرد کوتاه مدت دارند و نه بلندمدت. یعنی همکاری با رژیم نامشروع و کودک‌کش برای آنها اصلا اهمیتی ندارد و به دنبال اهداف خود هستند چون پایگاه مردمی ندارند و ناچار هستند برای تداوم حاکمیت خود به قدرت‌های دیگر مانند آمریکا و اسراییل اتکا کنند.

این کارشناس ارشد روابط بین الملل افزود: اما این رویکرد جمهوری آذربایجان اشتباه بزرگی است، چون در طول تاریخ ثابت شده که اتکا به قدرت‌های خارجی نمی‌تواند حکومت کسی را مسقر کند. صدام و قذافی نیز اینگونه فکر می‌کردند که درنهایت با شکست مواجه شدند. دیر یا زود آذربایجان متوجه خواهد شد، به رژیمی که مردم خود را قتل عام می‌کند نمی‌توان اتکا کرد و برخورد تندی نیز با آنها خواهد شد. بنابراین باید منتظر ماند و دید که بالاخره باکو و تل آویو چه زمانی روبه‌رو خواهد شد.