گروه فرهنگ و ادب: میهن دوستی، افتخار به تمدن غنی و باستانی ایران، حفظ وطن از اجنبیان یغماگر و امثال این ها از اهداف و موضوعات اساسی شاهنامهی فردوسی محسوب میشود. یکی از اولین محققانی که به احساس بلند میهن دوستی فردوسی در شاهنامه پی برده و به آن توجه خاص نمود، خاورشناس آلمانی؛ «تئودور نولدکه» بود، او در اثر معروفش؛ حماسه ملی ایران، در این باره، اشاره واضح و درستی کرده است: «وطن پرستی یعنی ایران پرستی، شاعر ما یک نوع ایران پرست معنوی بود. وطن پرستی او (فردوسی) عبارت است از شوق مفرط برای ملتی که وحدت و بزرگواری آن از مدت ها پیش از بین رفته است».
فردوسی وطن خود ایران را خیلی دوست می دارد و در هر مورد، خراب نکردن این کشور را تاکید می نماید. گاهی سخن از وطن دوستی که به میان می آید، مفاهیمی چون: نژادپرست، تعصب بیش از حد و توام با جهل و نفرت از بیگانگان ، به ذهن متبادر میشود، اما وطن پرستی (وطن دوستی) در شاهنامه و در تفکر حکیم توس، احساس حکیمانهی توام با اعتدال، خردمندی، عاطفه ، مهر و آرامش و آبادی ایران زمین و آسایش مردمان این سرزمین است. عشق به میهن، در شاهنامه در حدی است که رستم برای حفظ و سربلندی ایران، جگر گوشهی خود را نادانسته فدای وطن میکند.
همان گونه که پیشتر گفته شد، وطن دوستی فردوسی، توام با اعتدال و عدالت است و هرگز این مورد (وطن دوستی) مانع از این مسئله نمی شود که حقایق تاریخی را نادیده بگیرد و هر جا که لازم است، از تهور و شجاعت پهلوانان دشمن، سخن میگوید. به طور کلی، یگانگی مفهوم «داد» را در شاهنامه به گونه ای بارز در تقسیمات سه گانهی طبقاتی میتوان دید، در بخش اساطیری و شاهنامه در زمان سلطنت جمشید برای اولین بار سخن از طبقه بندی مردمان به میان می آید. این اولین تجلی عدالت در جامعه آرمانی در اندیشه ایرانی و شاهنامه است. نحوه و چگونگی شکل گیری این جامعه آرمانی، بنابر آنچه در شاهنامه آمده، چنین است. فردوسی داد را مخصوصا برای شاهان خیلی ضروری می داند، زیرا گسترش و پایداری عدالت در جامعه پیش از همه به شاهان مربوط است. آنها می توانند در جامعه، عدالت را برقرار نموده به داد مردم فقیر و بی نوا برسند. آبادی و شکوفایی کشورها، آسایش و آرامی مردم، پیشرفت علم و فرهنگ با عدل شاهان و حاکمان رابطه مستقیمی دارد. از این جاست که در شاهنامه چه شاهان اساطیری و چه شاهان تاریخی، پیش از همه به عدل و دادگستری خود افتخار می کنند و در هر مورد به این خصلت پسندیده شان اشاره می نمایند، از جمله اردشیر، افتخار میکند که دادگستری را پیش گرفته است. تمامی شاهنامه پژوهان معتقدند که شاهنامه بر مدار دادگری می چرخد؛ «مبارزهی داد علیه بیداد» و «مبارزهی خیر علیه شر». گفته اند: اساس حماسه ملی ایران بر نبرد جاودانی میان نیکی و بدی، روشنایی و تاریکی است. همه جان مایه سخن فردوسی، عدالت است. عدالت خواهی و عدالت ورزی، داد و دادگری و عدالت، بیش از همه چیز مورد توجه فردوسی است و در همه موارد به این مهم، تاکید کرده است.
روز بزرگداشت فردوسی حکیم بر ایران وایرانی، خجسته باد.
Δ
Thursday, 7 November , 2024