گروه تاریخ: آذربایجان به دلیل موقعیت ژئوپلتیکی خود همواره مورد تاخت و تاز مهاجمان بوده است. زمانی روس ها بر اساس نقشه ی راه “پتر کبیر” در خصوص دستیابی به آبهای آزاد از طریق ایران، هر از گاهی به سمت سرزمین های ایران لشگرکشی می کردند که حاصل آن قراردادهای ننگین ترکمانچای و گلستان و جداشدن بخشی از سرزمین های آن سوی رود ارس بود. و در دوره هایی عثمانی ها بودند که به بهانه‌های مذهبی و کشورگشایی، عزم حمله به ایران را می کردند.

 به گواه تاریخ بیش از ۲۳ نوبت میان ایرانیان و عثمانی ها جنگ های خونینی درگرفته است که در اکثر آنها عثمانی‌ها آغازکننده‌ی جنگ بودند و در بیشتر آنها آذربایجان در خط مقدم نبرد با دشمن بوده است. حملات ویرانگر آنان به آذربایجان همیشه سوءقصد، غارت و قتل عام های فجیع را به همراه داشته است؛ از قتل عام های فجیع در تبریز، خوی، ارومیه، سلماس و … که بگذریم باید به غارت اموال و حتی نوامیس مردم هم اشاره‌ای داشته باشیم. تنها در یک مورد به روایت تاریخ بیش از ۴۰ هزار مرد تبریزی را در چند روز از دم تیغ خود گذراندند.

“حریمی”، تاریخ نگار اهل عثمانی، در رساله‌ای به نام «فتح تبریز» ضمن اشاره به مقاومت مردم تبریز در برابر عثمانی‌ها‌ و قتل چند عثمانی در حمام این شهر توسط مردم، از کشتار فجیع مردم تبریز به دست عساکر عثمانی سخن گفته است: «…عساکر از سحرگاه دست به هجوم همه جانبه زده ، اموال و اسباب و دارایی اهالی شهر را چنان مورد غارت و چپاول قرار دادند که صد مرتبه بدتر از عملی بود که تیمور در حمله به سیواس مرتکب شد…»

سندی که مشاهده می شود، به یکی از جنگ های عثمانی علیه آذربایجان و به تبع آن غارت شهر تبریز و چپاول کتابخانه‌های آن اشاره دارد: عثمانی‌ها پس از حمله به ایران و قتل‌عام مردم و غارت تبریز در زمان سلطان احمد عثمانی، نسخه‌های خطی کتابخانه‌های تبریز را به یغما برده‌اند. یکی از این نسخ ارزشمند غارت شده از تبریز هم اکنون در کتابخانه‌ی راغب پاشای شهر استانبول و به شماره‌ی بایگانی ۱۲۸۰ نگهداری می‌شود.

در برگ ۵آ از این نسخه‌ی خطی شاهد توضیحات دست‌نویس یکی از یغماگران عثمانی هستیم که چگونگی بدست آوردن این نسخه‌ی خطی را این گونه توضیح داده است: «این مجموعه جواهر گران‌قیمت و عقد فرید عرائیس [جمع عروس] حکمت از شهر تبریز دلاویز به دست یغماگران آمد در زمان حضرت سلطان احمد خان خلداله خلافته که فتح ایران کرد و بیخ روافض از آن زمین نازنین درآورد فَقُطِعَ دَابِرُ الْقَوْمِ الَّذِينَ ظَلَمُو [سوره‌ی انعام آیه‌ی ۴۵: پس ریشه گروه ظالمان کنده شد]»