گروه سیاسی: روابط ترکیه و اسرائیل در سوریه، علی‌رغم تلاش‌های دیپلماتیک برای کاهش تنش، همچنان در وضعیت پیچیده و پرتنشی قرار دارد. نقطه اوج این تلاش‌ها، دیدار مقامات ارشد دو کشور در باکو در ماه آوریل بود که به توافقی برای ایجاد یک خط ارتباطی مستقیم جهت جلوگیری از درگیری‌های نظامی منجر شد. این کانال دیپلماتیک، که با هدف مدیریت اختلافات ایجاد شده بود، در عمل نتوانست مانع از اقدامات نظامی اسرائیل شود. وقوع بحران در سویدا و به دنبال آن حملات هوایی شدید اسرائیل به اهداف حساس در دمشق، نشان داد که این گفت‌وگوها نتوانسته‌اند اختلافات بنیادین را حل کرده و در مهار تهاجمات اسرائیل ناکام مانده‌اند.

ریشه اصلی این تنش‌ها به نگرانی عمیق اسرائیل از حضور نظامی ترکیه در سوریه بازمی‌گردد. اسرائیل نگران بود که استقرار سامانه‌های پدافند هوایی پیشرفته ترکیه در پایگاه‌های هوایی سوریه، آزادی عمل نیروی هوایی این کشور را که سال‌ها بدون مانع در آسمان سوریه عملیات انجام می‌داد، به شدت محدود کند. آنکارا در تلاشی برای اعتمادسازی، نه تنها به اسرائیل اطمینان‌بخشی کرد، بلکه مقامات دولت جدید سوریه را نیز در مذاکرات باکو مشارکت داد. با این حال، حملات اسرائیل، حتی به پایگاه‌هایی که ترکیه قصد داشت کنترل آن‌ها را به دست گیرد، ثابت کرد که تل‌آویو مصمم است از تثبیت هرگونه قدرتی در دمشق که با منافعش در تضاد باشد، جلوگیری کند و به دیپلماسی ترکیه اعتنایی ندارد.

ناتوانی ترکیه در واکنش مؤثر به این حملات، از محدودیت‌های جدی نظامی و استراتژیک این کشور نشأت می‌گیرد. از نظر نظامی، ناوگان جنگنده‌های F-16 ترکیه قدیمی است و نوسازی آن به قراردادهای معلق با آمریکا و اروپا وابسته است. سامانه‌های پدافند هوایی بومی “حصار” برای پوشش کامل آسمان یک کشور دیگر کافی نیستند و قدرتمندترین گزینه دفاعی ترکیه، یعنی سامانه‌های S-400 روسی، به دلیل مخالفت شدید ایالات متحده و ناتو، عملاً در سوریه غیرقابل استفاده است. به گفته کارشناسان، توان پدافندی ترکیه حتی برای حفاظت کامل از خاک خود نیز با چالش‌هایی روبروست، چه رسد به ایجاد یک چتر دفاعی مؤثر بر فراز سوریه.

علاوه بر موانع نظامی، محدودیت‌های سیاسی و راهبردی نیز دست آنکارا را بسته است. ارتش ترکیه به طور سنتی تمایلی به ایجاد پایگاه‌های نظامی دائمی در عمق خاک کشورهای دیگر ندارد و پس از سال‌ها حضور فرسایشی در سوریه، اشتیاقی برای یک ماجراجویی نظامی جدید که منجر به رویارویی مستقیم با اسرائیل شود، وجود ندارد. علاوه بر این، دولت جدید سوریه هنوز فاقد ساختار قانونی کامل مانند پارلمان تایید شده است تا بتواند به طور رسمی از نیروهای ترکیه دعوت کند. از این رو، ترکیه با درک این محدودیت‌ها و برای جلوگیری از تکرار “تجربه ایران” در ورود به یک جنگ نیابتی پرهزینه، مسیر خویشتن‌داری را برگزیده است. استراتژی ترکیه در برابر اقدامات اسرائیل در سوریه به جای تقابل نظامی، بر دیپلماسی محتاطانه و اتکا به فشارهای بین‌المللی متمرکز شده است. همانطور که هاکان فیدان، وزیر خارجه ترکیه، اشاره کرده است، آنکارا ضمن حفظ کانال‌های ارتباطی با اسرائیل، برای هرگونه آتش‌بس به وساطت ایالات متحده متکی است. ترکیه امیدوار است با استفاده از اهرم فشار جامعه جهانی، به ویژه آمریکا، اتحادیه اروپا و کشورهای عربی، اسرائیل را مهار کند. این رویکرد اگرچه از یک درگیری مستقیم جلوگیری می‌کند، اما ترکیه را در موقعیتی واکنشی و وابسته به دیگر قدرت‌ها قرار می‌دهد و نشان می‌دهد که در حال حاضر، گزینه‌های محدودی برای حفاظت از منافع خود در برابر حملات اسرائیل در اختیار دارد