گروه سیاسی/ سردبیر: در سال‌های اخیر، تحولات ژئوپلیتیکی در خاورمیانه، زمینه‌ساز ظهور طرح‌هایی راهبردی شده که هدف آن‌ها بازتعریف موازنه قدرت و گسترش حوزه نفوذ بازیگران منطقه‌ای است. یکی از این طرح‌ها، پروژه‌ای استراتژیک با نام «دالان داوود» است که از سوی رژیم صهیونیستی طراحی و پیگیری می‌شود. این پروژه با بهره‌گیری از شرایط متغیر سوریه و خلاء قدرت در برخی مناطق شرقی آن، تلاش دارد تا پیوندی اقتصادی- امنیتی از بلندی‌های جولان تا مرزهای عراق ایجاد کند؛ دالانی که نه‌تنها پیامدهای اقتصادی دارد، بلکه می‌تواند امنیت منطقه‌ای را نیز به‌شدت متأثر سازد.

ریشه‌های راهبردی طرح

نقطه‌ی آغاز دالان داوود را می‌توان بلندی‌های جولان دانست؛ منطقه‌ای استراتژیک که اسرائیل از زمان جنگ شش‌روزه در سال ۱۹۶۷ آن را اشغال کرده و در سال‌های اخیر با تحرکات زیرساختی، نظامی و اقتصادی، آن را به نوعی پایگاه پیشروی در خاک سوریه بدل ساخته است. در پی تضعیف دولت مرکزی سوریه به‌واسطه جنگ داخلی و گسترش بازیگران غیردولتی در شرق این کشور، اسرائیل خلأیی ژئوپلیتیکی را شناسایی کرده که آن را فرصتی طلایی برای پیشروی به سمت شرق و نفوذ در منطقه مرزی سوریه، عراق و حتی شمال اردن و غرب الانبار عراق می‌داند.

ابعاد اقتصادی دالان

دالان داوود تنها یک پروژه نظامی یا امنیتی نیست؛ در لایه‌ای عمیق‌تر، این طرح به دنبال ایجاد یک گذرگاه اقتصادی راهبردی است که می‌تواند دسترسی اسرائیل را به بازارهای شرقی، انرژی و خطوط ترانزیت منطقه‌ای تسهیل کند. به‌ویژه با توجه به رقابت‌ فزاینده میان کریدورهای تجاری همچون «کریدور هند- خاورمیانه-اروپا» و ابتکار «کمربند و جاده» چین، اسرائیل به‌دنبال آن است تا با ایجاد دالانی مستقل، جایگاه خود را در نقشه اقتصادی آینده خاورمیانه تثبیت کند.

طرح‌هایی برای احداث جاده‌ها، خطوط راه‌آهن سبک، پایگاه‌های لجستیکی و مراکز تبادل کالا در نزدیکی گذرگاه‌های مرزی سوریه و عراق، بخشی از ابعاد اقتصادی دالان داوود را تشکیل می‌دهند. این زیرساخت‌ها، چنانچه عملیاتی شوند، می‌توانند به یک شاهراه ارتباطی میان مدیترانه و فلات بین‌النهرین بدل گردند؛ چیزی که در عمل، اسرائیل را از یک کشور ساحلی به یک بازیگر ترانزیتی منطقه‌ای ارتقا می‌دهد.

اهداف ژئوپلیتیکی و امنیتی

با وجود جنبه‌های اقتصادی، دالان داوود را نمی‌توان بدون درک ملاحظات امنیتی و ژئوپلیتیکی اسرائیل تحلیل کرد. این دالان در واقع می‌تواند نوعی «کمربند حائل» میان محور مقاومت (ایران، سوریه، حزب‌اله و نیروهای حشد الشعبی) و فلسطین اشغالی ایجاد کند؛ کمربندی که ضمن قطع مسیرهای لجستیکی این محور، فضای نفوذ اسرائیل را تا نزدیکی مرزهای عراق گسترش می‌دهد.

افزون بر آن، ایجاد چنین دالانی می‌تواند اهرم فشاری بر اردن، عراق و حتی ترکیه در پرونده‌های منطقه‌ای باشد. اسرائیل با تکیه بر قدرت نظامی و تکنولوژیک خود، قادر است از این دالان برای نظارت اطلاعاتی، کنترل جمعیتی، و عملیات‌های هدفمند علیه بازیگران منطقه‌ای استفاده کند.

واکنش منطقه‌ای و چشم‌انداز آینده

طرح دالان داوود هنوز در مرحله عملیاتی‌سازی کامل قرار ندارد، اما نشانه‌های اقدامات میدانی در بلندی‌های جولان، شرق سوریه و تماس‌های غیررسمی با برخی عشایر مرزی، از عزم جدی تل‌آویو در پیشبرد آن حکایت دارد. با این حال، مخالفت ایران، سوریه، محور مقاومت و حتی روسیه با هرگونه تغییر ژئوپلیتیکی در مرزهای شرقی سوریه، احتمال مواجهه دالان داوود با چالش‌های جدی نظامی و دیپلماتیک را افزایش داده است.

در نهایت، دالان داوود را باید بخشی از راهبرد کلان رژیم کودک کش اسرائیل برای عبور از مرزهای سنتی و بازیگری فعال در نظم جدید خاورمیانه دانست؛ نظمی که با خلا قدرت، رقابت کریدورها و تغییر نقشه‌های وابستگی، هر روز شکل تازه‌تری به خود می‌گیرد.