گروه فرهنگ و ادب/ شیوا صفری: نوروز جشن باستانی ایرانیان با قدمتی بیش از ۳۰۰۰ سال است که نوشته‌اند جمشید، پادشاه افسانه‌ای ایران، بنیانگذار آن بود. نوروز نماد پیروزی نور بر تاریکی، بهار بر زمستان و زندگی بر مرگ است. این جشن همچنین نماد آغاز دوباره و تجدید حیات است. مردم در این روزها با خانه تکانی، پختن غذاهای مخصوص و دید و بازدید، به استقبال سال نو می‌روند.
آداب و رسوم نوروز
آداب و رسوم نوروز در طول تاریخ و در مناطق مختلف ایران بزرگ فرهنگی دگرگونی‌هایی داشته است. اما همچنان عصاره و خمیر مایه‌ی آن حفظ شده است. برخی از آداب و رسوم رایج در نوروز عبارتند از:
سفره هفت سین: چیدن سفره‌ای با هفت سین، نماد برکت و فراوانی
دید و بازدید: دیدار با اقوام و دوستان و تبریک سال نو
عیدی دادن: هدیه دادن به کودکان
غذاهای مخصوص: پختن غذاهای مخصوص نوروز مانند سبزی پلو با ماهی، کوکو سبزی و آش رشته و…
جشن نوروز در جهان
اما چیزی که این روزها کمتر بدان پرداخته می‌شود و در واقع در میان آداب و رسوم نوروز کمرنگ شده است، نقش وحدت ساز این آئین کهن ایرانی است! نوروز در حال حاضر در بیش از ۱۰ کشور جهان از جمله ایران، افغانستان، تاجیکستان، جمهوری آذربایجان و کردستان عراق، ترکیه و سوریه جشن گرفته می‌شود. و این می‌تواند سرآغازی باشد برای وحدت میان مناطقی که جزو ایران بزرگ فرهنگی هستند اما از منظر سیاسی مستقل از ایران!
اهمیت نوروز
نوروز از مهم ترین جشن های ملی و مذهبی ایرانیان است. این جشن فرصتی برای گردهمایی خانواده و دوستان، تجدید قوا و آغاز سال نو با امید و آرزوهای جدید است. نوروز همچنین نماد هویت و فرهنگ ایرانی است و به حفظ و انتقال آن به نسل های بعدی کمک می کند.
نوروز در ادبیات
کمابیش دیوان هر شاعر ایرانی را بگشاییم سروده‌ای در ستایش نوروز و بهار در آن خواهیم یافت. به ویژه هر چه ما به روزگاران کهن‌تر بازگردیم این اشعار پررنگ‌تر به چشم می‌آیند. از سوی دیگر تنوع جغرافیایی ایران باعث نشده است که به نوروز و بزرگداشت آن در جای جای این مرز و بوم بی‌توجهی شود. برای همین است که شاعران در اقصی نقاط ایران بزرگ فرهنگی به این مقوله توجه ویژه داشته‌اند. از قفقاز و تاجیکستان گرفته تا عراق و افغانستان و…
به عنوان نمونه شعرایی مانند خاقانی شروانی و نظامی گنجوی که از منطقه‌ی قفقاز جنوبی برخواسته و تأثیرهای اساسی در ادبیات فارسی داشته‌اند، به مبحث نوروز هم پرداخته‌اند که نشان می‌دهد این عامل وحدت در میان ایران بزرگ فرهنگی جایگاه ویژه‌ای در آن سوی ارس نیز داشته است.
نوروز باستانی در اشعار نظامی گنجوی:
جــمالش باد دایـم عالـم افروز
شـبش مـعراج بـاد و روز نوروز
بقـدر آنـکه باد از زلف مشگین
گـهی هندوستان سازد گهی چین
همه تــرکان چین بادند هندوش
مــباد از چینیان چینی بر ابروش
حــسودش بــسته بند جهان باد
چو گردد دوست بستش پرنیان باد
چــو در پـرده کشیدی ناز نوروز
به نوروزی نشستی دولت آن روز
چو بر مشگویه کردی مشگ مالی
همه مشگو شدی پرمشک حالی
شعر فارسی و ترکی از شهریار درباره عید نوروز:
ای وطـن آمـده بـودم بـه سـلام نوروز
مـگرم کـوکب اقـبال تـو تـابد پیــروز
آمــدم در پـی آن کــوکب آفاق افروز
لیک از این غمکده رفتم همه درد و همه سوز
دگر ای مـادر غـمدیده بخون زیور کن
جشن نوروز بهل، شیون شهریور کن
بایرام اولوب، قیزیل پالچیق ازه رلر
نـاقیش ووروب، اوطاقلاری بزه رلر
طـاغـچالارا دوزمـه لـری دوزه رلر
قیز _ گلینین فیندیقچاسی، حناسی
هـوه سـله نـر آنـاسی، قـایناناسی
Δ
Thursday, 3 April , 2025