گروه فرهنگ و ادب: در چند روز اخیر بحث رای منفی اکثریت نمایندگان مجلس شورای اسلامی به اجرای بخش کوچک و مغفول مانده از اصل ۱۵ قانون اساسی، مسائلی را به وجود آورد. در این ارتباط موافقان و مخالفان دیدگاه های خود را بیان کرده اند! اما مسئله‌ی مهم و کمتر توجه شده بدان در این سال‌ها، توجه به بحث وحدت ملی در این اوضاع بین‌المللی است. در این ارتباط استاد جلال محمدی مطالبی را بیان کرده‌اند که در ادامه خواهد آمد:
۱- مرزبندی و ایجاد تمایز و تقسیم‌بندی میان «ملت» با ویژگی‌های قبیله‌ای، زبانی، نژادی و…چیزی جز تلاش برای تجزیۀ «ملت» نیست.
۲- سالهاست که جریانات قومگرا و ضدوحدت ملی از زبانهای قومی برای مرزبندی و خط‌کشی میان ملت بسترسازی می‌کنند. قومگرایی در آذربایجان از پشتیبانی برخی دولتهای نزدیک و دور برخوردار است.
دی ماه ۱۴۰۳، رئیس کمیتۀ دیاسپورای دولت باکو در ترکیه به خبرنگاران گفت:« برای توسعۀ زبان آذربایجانی، کارهای جدی با همنژادانمان در ایران انجام می‌دهیم»
۳- مقوله‌هایی مانند تنوع قومیت و قبیله و زبان، نه تنها ذاتا تهدید نیست، بلکه فرصت است. اما دشمنان از ابتدای انقلاب، تجارب طولانی از تهدیدسازی این فرصت‌ها دارند. ناامن سازی کردستان و آذربایجانغربی، اغتشاشات اوایل انقلاب در تبریز و آذربایجان، اغتشاشات قومی ۱۳۸۵ در آذربایجان، اتفاقات تروریستی مداوم در بلوچستان، پیدایش گروهکهای پانترکیستی و پانعربیستی و پانکردی با مدیریت خارجی و… طی سالهای اخیر در پیوند با مقولۀ قومیت و زبان و مذهب، حاصل سیاستهای بیگانگان دور و نزدیک (پیرامونی) است. واقعیت‌ها را نباید فراموش کرد.
۴- ورزش، تهدید است؟ نه، اما تیمی می‌سازند که هوادارانش به خاطر تجاوز ترکیه به سوریه، دست به احترام نظامی بلند می‌کنند! و حاشیه‌هایش تمام نمی‌شود. آن، ورزش نه، خوشرقصی برای بیگانگان است.
۵- برجسته‌سازی هویت‌های محلی و قومی و ایجاد تمایز میان آنها با هویت ملی، در هر جامعه‌ای اصطکاک آفرین است.
۶- در طول تاریخ، زبان فارسی، زبان مشترک، ملی و رسمی ایرانی‌ها بوده‌است. این زبان، نه زبان یک گروه و قوم، بلکه متعلق به فرد فرد ملت ایران است. رهبر معظم انقلاب، بارها بر ترویج و گسترش زبان فارسی تاکید کرده‌اند. اما متاسفانه در بسیاری از استانها، از جمله آذربایجانشرقی، حتی در جلسات رسمی و دولتی هم به زبان رسمی و ملی گفتگو‌ نمی‌شود!
۷- تدریس زبانهای محلی در ایران، بستر رشد تفرقه، اختلاف و مرزبندی قومی و قبیله‌ای در میان ملت است. در ایران، گروههای جمعیتی در بسیاری از مناطق درهم تنیده‌اند.در شهری مانند ارومیه آذری‌ها و کردها و برخی اقلیتهای دیگر، جامعۀ واحد شهری را تشکیل می‌دهند. برای تدریس زبانهای آذری و کردی، بایستی مدارس دانش‌آموزان آذری و کرد را از هم جدا کرد تا امکان تدریس زبان محلی برای هر یک فراهم‌شود. و مرزبندی و جدایی از همینجا آغاز می‌شود! در شهری مانند تهران که دانش آموزانی از تمام گروههای جمعیتی دارد، چه باید کرد؟ باید آذری‌ها، کردها، لرها، بلوچ‌ها، گیل‌ها، مازنی‌ها، تالش‌ها، عرب‌ها، ترکمن‌ها،تات‌ها و…را از هم جدا ساخت؟ و شهرهای دیگر…
نتیجه اینکه طرح دو سه نماینده در مورد تدریس زبانهای محلی قابلیت اجرا ندارد.
۸- مجلس به طرح خام دو سه نماینده دربارۀ تدریس زبانهای محلی رای نداد. برخی نماینده‌ها از تبریز به جای تسلیم به رای اکثریت نمایندگان و قانون، شروع به داد و فریاد کرده و نشان دادند که تفکر ملی ندارند و از درک عدم امکان اجرای طرح و تبعات سیاسی و امنیتی و اجتماعی آن عاجزند.
۹- تجربۀ تشکیل گروه زبان و ادبیات محلی در برخی مراکز آموزشی و نشریات منتشره به نام آموزشگران این گروه و بیانیه‌ها و فعالیت‌های آنها، حاکی از کارکرد قومگرایانۀ آنهاست.
۱۰- روز زبان مادری» که در ۱۳۷۸ از سوی یونسکو اعلام شده، چه پیامی دارد؟
در ۱۳۳۱ در اغتشاشات خیابانی تجزیه‌طلبان با محوریت زبان بنگالی در داکای پاکستان شرقی (بنگلادش) برخی کشته شدند. حرکت قومگرایان بنگالی در بستر زبان مادری، با حمایت همه جانبۀ هند به جنگ با دولت پاکستان و تجزیۀ پاکستان شرقی با میلیونها کشته انجامید… روز تظاهرات بنگالی زبانها در داکا را یونسکو، روز زبان مادری نامیده و اکنون احمق‌هایی در ایران، «روز زبان مادری!» و در واقع «روز تجزیه‌طلبی!» را گرامی می‌دارند؟ احمقانه‌تر اینکه برخی مراکز فرهنگی هم جلساتی برپا می‌کنند!
۱۱- وحدت ملی، اولویت جامعۀ امروز ایران است. جابه‌جایی اولویت‌ها و تمرکز به مسائل محلی به جای مسائل ملی و ترویج گفتمان قومی به جای گفتمان ملی، توسط هر شخص و نهادی چیزی جز بازی در زمین بیگانگان نیست.
۱۲- اختلاف میان نمایندگان، بین نمایندگان و دولت، تفسیر قومیتی از قانون توسط برخی نماینده‌ها پیرامون طرح تدریس زبانهای محلی، و تبلیغات بیگانگان برای کشاندن اختلاف به جامعه، ثابت کرد که این طرح «اختلاف‌انگیز» است نه وحدت‌گرا. فهم این نکته سخت است؟
۱۳- نماینده و مسئولی که دانش و تفکر ملی نداشته باشد، در مسائل محلی هم رای درست نخواهدداشت. ثقه‌الاسلام شهید بر این بود که: باسوادان باید رای بدهند. مردم بی‌سواد قادر به تشخیص و انتخاب راه درست نیستند «حق دارند ولی دانش و لیاقت ندارند!»