گروه سیاسی: پس از جنگ سوم قراباغ در سپتامبر ۲۰۲۳ که منجر به سقوط قراباغ و تسلط جمهوری آذربایجان بر این منطقه شد، احتمال عضویت جمهوری آذربایجان در ناتو افزایش یافته است. دلایل اصلی شامل همکاری گسترده جمهوری آذربایجان با ناتو در قالب‌های مختلف مانند مشارکت در برنامه‌های نظامی و امنیتی ناتو و نقش مهم جغرافیایی و استراتژیک آن در منطقه قفقاز و دریای کاسپین می‌باشد. عضویت جمهوری آذربایجان در ناتو می‌تواند منجر به تغییرات اساسی در نظم منطقه‌ای و افزایش تنش‌ها با ایران و روسیه شود. ناتو با حمایت از این عضویت به دنبال تقویت حضور خود در منطقه و مقابله با نفوذ ایران، روسیه و چین است. جمهوری آذربایجان نیز با توجه به سیاست‌های غربگرایانه خود، انگیزه‌های زیادی برای پیوستن به ناتو دارد. این حرکت می‌تواند به استحکام هویت ترکی جمهوری آذربایجان کمک کرده و مناقشه‌های منطقه‌ای را تحت تأثیر قرار دهد.
در این مورد ۶ نکته قابل طرح است:
۱. همکاری جمهوری آذربایجان با ناتو: جمهوری آذربایجان در سطوح مختلف با ناتو همکاری می‌کند، شامل برنامه‌های نظامی، همکاری در حفظ امنیت خطوط انتقال انرژی، و حضور در مأموریت‌های نظامی ناتو.
۲. جایگاه ژئوپلیتیکی: موقعیت جغرافیایی جمهوری آذربایجان در قفقاز و دریای خزر، همسایگی با ایران و روسیه، و نقش آن در تأمین انرژی اروپا، آن را به گزینه‌ای مطلوب برای عضویت در ناتو تبدیل کرده است.
۳. ایده ناتوی ترکی: عضویت جمهوری آذربایجان در ناتو به‌عنوان بخشی از ایده «ناتوی ترکی» برای مهار ایران، چین و روسیه در نظر گرفته می‌شود. این عضویت مرزهای ناتو با ایران و روسیه را افزایش می‌دهد و دسترسی ناتو به دریای خزر و آسیای مرکزی را تسهیل می‌کند.
۴. نقش ترکیه: ناتو با آگاهی از علایق نئوعثمانی و پان‌ترکیستی ترکیه، عضویت جمهوری آذربایجان در ناتو را به‌عنوان یک امتیاز برای ترکیه و جمهوری آذربایجان در نظر می‌گیرد. این موضوع می‌تواند به تقویت موقعیت ترکیه در مدیترانه شرقی کمک کند.
۵. منافع بشری: عضویت جمهوری آذربایجان در ناتو می‌تواند انتقادات حقوق‌بشری اروپا را کاهش دهد و نقش آن را در ائتلاف ناتوی ترکی تقویت کند. این عضویت همچنین می‌تواند به جلوگیری از انتقام‌گیری ارمنستان پس از سقوط قره‌باغ کمک کند.
۶. راهبرد فریب روسیه و ایران: جمهوری آذربایجان تلاش می‌کند که نشان دهد تهدیدی علیه ایران و روسیه نیست، در حالی که با همکاری با ناتو و نقش‌آفرینی در منطقه قفقاز، مسیر عضویت در ناتو را تسهیل کرده است.