گروه گزارش: زبان آیینه‌ای از فرهنگ، آداب و رسوم و اعتقادات مردم است و از بین رفتن آن، می‌تواند خاطره زندگی نسل‌های بسیاری را از بین ببرد. به همین دلیل است که در طول تاریخ، استعمارگران تلاش کردند زبان اصیل هر منطقه و قوم را از آنان بگیرند تا هویتی مطلوب خود برایشان بسازند و تسلط خود را بر آنان قوت بخشند. در دنیای امروز نیز با افزایش نفوذ رسانه‌ها، فرهنگ‌های غالب، سیطره‌ خود را بر خرده‌فرهنگ‌ها گسترش داده‌ و موجب شده‌اند تا زبان‌های محلی به تدریج به فراموشی سپرده شوند.
یکی از این زبان‌ها «تاتی» ،یک زبان بسیار قدیمی است که روزگاری سراسر نواحی شمال ایران، از آذربایجان تا خراسان را پوشش می‌داد، ولی امروز گویش‌وران آن به چند منطقه جدا از هم منحصر شده‌اند. متن زیر گزارش سفر آقای یزدان درو، دانشجوی دانشسرای تبریز به روستای لیقوان و گفتگویش با دو نفر از پیرمردان آن روستاست که به زبان پیشین تاتی مسلط بودند:
«سال ۱۳۵۶در دانشسرای تبریز مشغول تحصیل بودم،کندوکاوی داشتم از مردمان سخت‌کوش روستای کندوان که با لبنیاتش مخصوصا پنیر، شهرت جهانی دارد. استادی داشتیم و دارم که جغرافیا تدریس می‌کرد و استاد دیگرم تاریخ که هر دو نفر با چهره‌ی علمی خود در راستای شناخت تاریخ و جغرافیای آذربایجان چندین جلد کتاب نوشته و می نویسند: ۱- استاد جغرافیا بهروز خاماچی و ۲- استاد تاریخ دکتر رحیم رئیس نیا. از استادم شنیده بودم که هنوز آخرین بازماندگان قوم کهن «تات» از یادگاران دوره‌ی ماد در قدیمی‌ترین روستای آذربایجان یعنی در لیقوان زندگی و به زبان تاتی تکلم می نمایند.
بنا به قول کسروی ،تاریخ آن به دوره‌ی «مادها» می‌رسد. در برسی زبان باستانی آذربایجان به این مطلب اشاره شده که در لیقوان زبان بسیار قدیمی صحبت مخصوصی نظیر گویش محلی خلخال و روستاهای کرینکان و ملک طالش قره داغ و هرزند و گلین قیه مرند وجود داشت که در چهل سال اخیر به تدریج از بین رفته است. این زبان «تات» یادگاری از دوران باستان آذربایجان است. (منبع: سهند درگستره‌ی آذربایجان – ص ۵۸ و ۶۸ – استاد بهروز خاماچی- چاپ اول-۱۳۹۰)
بنده در همان سال ۵۶ به اتفاق استاد ارزشمندم سفری به لیقوان داشته و با دو چهره‌ی سالخورده از آخرین بازماندگان زبان مادری‌ام در آن روستا به زبان«تاتی» صحبت کردم که خاطره‌ی شیرین آن دوران همچنان در ذهنم زنده و تازه باقی مانده است.»