گروه سیاسی: بحث فدرالیسم در ایران همواره با موافقان و مخالفان بسیاری همراه بوده است. هرچند فدرالیسم مزایای بالقوهای همچون کاهش تمرکزگرایی، افزایش مشارکت مردمی و توسعهی منطقهای را در پی دارد، اما منتقدان آن نیز به آسیبهای احتمالی آن اشاره میکنند. از جمله: تقویت اختلافات قومی و مذهبی ۱- تشدید اختلافات قومی و مذهبی: […]
گروه سیاسی: بحث فدرالیسم در ایران همواره با موافقان و مخالفان بسیاری همراه بوده است. هرچند فدرالیسم مزایای بالقوهای همچون کاهش تمرکزگرایی، افزایش مشارکت مردمی و توسعهی منطقهای را در پی دارد، اما منتقدان آن نیز به آسیبهای احتمالی آن اشاره میکنند. از جمله:
تقویت اختلافات قومی و مذهبی
۱- تشدید اختلافات قومی و مذهبی: یکی از اصلیترین نگرانیها در خصوص فدرالیسم در ایران، تقویت گرایشهای تجزیهطلبی و تشدید اختلافات قومی و مذهبی است. برخی معتقدند که ایجاد واحدهای فدرال میتواند به جای کاهش تنشها، به افزایش آنها دامن بزند.
۲- ضعف انسجام ملی: فدرالیسم ممکن است به تدریج باعث تضعیف احساسات ملی و انسجام در کشور شود و هر یک از واحدهای فدرال به دنبال منافع خاص خود باشند.
افزایش هزینههای دولت
۱- دوبارهکاری و موازیکاری: ایجاد ساختارهای اداری و اجرایی جداگانه در هر واحد فدرال، میتواند منجر به دوبارهکاری و موازیکاری شده و هزینههای دولت را افزایش دهد.
۲- کاهش بهرهوری: تقسیم منابع و اختیارات بین واحدهای فدرال، ممکن است مانع از ایجاد اقتصاد مقیاس و افزایش بهرهوری شود.
عدم توازن در توسعه
۱- تفاوت در سطح توسعهیافتگی: واحدهای فدرال، ممکن است از نظر سطح توسعهیافتگی اقتصادی و اجتماعی با یکدیگر متفاوت باشند که میتواند منجر به نابرابری در توزیع امکانات و خدمات شود.
۲- تشدید شکاف بین مناطق: عدم توازن در توسعهیافتگی، میتواند شکاف بین مناطق مختلف کشور را تشدید کرده و به نارضایتیهای اجتماعی دامن بزند.
پیچیدگی در تصمیمگیری و هماهنگی
۱- کاهش سرعت تصمیمگیری: در سیستم فدرال، تصمیمگیریها ممکن است پیچیدهتر و زمانبرتر شود، زیرا نیاز به هماهنگی بین دولت مرکزی و واحدهای فدرال وجود دارد.
۲- تضاد منافع: در برخی موارد، منافع واحدهای فدرال ممکن است با منافع کل کشور در تضاد باشد که این امر میتواند به بروز اختلافات و کند شدن روند تصمیمگیری منجر شود.
ضعف در مقابله با تهدیدات خارجی
۱- کاهش قدرت چانهزنی: تقسیم قدرت بین دولت مرکزی و واحدهای فدرال، ممکن است قدرت چانهزنی کشور را در عرصه بینالمللی کاهش دهد.
۲- آسیبپذیری در برابر مداخلات خارجی: هر یک از واحدهای فدرال ممکن است به صورت جداگانه هدف مداخلات خارجی قرار گیرند.
جمعبندی
در نهایت باید گفت که فدرالیسم، مانند هر نظام سیاسی دیگری، دارای مزایا و معایب است. تصمیمگیری در مورد مناسب بودن یا نبودن فدرالیسم برای ایران، نیازمند بررسی دقیق شرایط داخلی و خارجی کشور و همچنین مشورت با کارشناسان و نخبگان مختلف است.
و نکته مهم این که آسیبها، صرفاً جنبههای نظری و احتمالی فدرالیسم در ایران هستند و ممکن است در عمل به شکل دیگری بروز کنند. همچنین، شدت و عمق این آسیبها به عوامل مختلفی از جمله طراحی دقیق نظام فدرال، وجود نهادهای نظارتی قوی و فرهنگ سیاسی حاکم بستگی دارد.
و سخن آخر این که فدرالیسم نوعی از حکومت است که طی آن اتحادی بین واحدها یا کشورهای تازه تأسیس و مستقل و جدا از هم شکل میگیرد، نه اینکه کشوری تاریخی و متحد مانند ایران را ابتدا تکهتکه و تجزیه کرده و سپس با نام نظام فدرال تکهها را به یکدیگر بچسبانیم!؟
Δ
Wednesday, 1 January , 2025