گروه سیاست: احیای امپراتوری عثمانی توسط ترکیه تحت عنوان «نئوعثمانی‌گری»، موضوعی است که در سال‌های اخیر بسیار مطرح شده است. این ادعا معمولاً با استناد به سیاست‌های خارجی تهاجمی ترکیه، حمایت از گروه‌های مسلح در منطقه و تلاش برای نفوذ در کشورهای همسایه مطرح می‌شود. اما آیا سینما و تلویزیون ترکیه نیز به عنوان ابزاری قدرتمند برای ترویج چنین ایدئولوژی‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرند؟ برای پاسخ به این سوال، باید به چند نکته اساسی توجه کنیم:

تصویرسازی از امپراتوری عثمانی در سینما و تلویزیون ترکیه

۱- سینما و تلویزیون به عنوان ابزار نرم قدرت: سینما و تلویزیون در هر کشوری، ابزاری قدرتمند برای ترویج هویت ملی، ارزش‌ها و تاریخ آن کشور هستند. در ترکیه نیز از این ابزار برای تقویت احساس ملی‌گرایی و ایجاد پیوند عاطفی میان مردم و دولت استفاده می‌شود. در این راستا سریال‌ها و فیلم‌های تاریخی و حماسی ساخت ترکیه در شکل‌دهی به افکار عمومی و ایجاد تصویری خاص از گذشته و آینده‌ی آن نقش مهمی ایفا می‌کنند.

۲- تصویرسازی از امپراتوری عثمانی در سینما و تلویزیون ترکیه: بسیاری از سریال‌ها و فیلم‌های تاریخی ترکیه، به شکوه و عظمت امپراتوری عثمانی می‌پردازند و آن را به عنوان دوره‌ای طلایی در تاریخ ترکیه معرفی می‌کنند. در این آثار، معمولاً بر نقش ترک‌ها در شکل‌گیری و توسعه امپراتوری عثمانی تاکید می‌شود و سایر اقوام و مذاهب تحت سلطه عثمانی، مورد توجه قرار نمی‌گیرند. این آثار با ایجاد حس نوستالژی در بین بینندگان، تلاش می‌کنند تا به نوعی شکوه گذشته را احیا کنند.

۳- انتقادات و تحلیل‌های انتقادی: بسیاری از منتقدان معتقدند که تصویرسازی از امپراتوری عثمانی در سینما و تلویزیون ترکیه، اغراق‌آمیز و ایدئالیزه شده است و واقعیت‌های تاریخی را تحریف می‌کند. برخی دیگر، این آثار را ابزاری ایدئولوژیک برای ترویج پان‌ترکیسم و احیای امپراتوری عثمانی می‌دانند. این آثار به تقویت احساسات ملی‌گرایانه و افراطی در بین مردم منجر شده و روابط ترکیه با کشورهای همسایه را تحت تاثیر قرار می‌دهد!!

دومین صادرکننده فیلم و سریال بعد از آمریکا

ترکیه در حال حاضر با داشتن بیش از ۱۲۵۰ کانال تلویزیونی و رادیویی، رتبه‌ی چهارم در دنیا را دارد. در این میان سینما یکی از کانون‌های اصلی مورد توجه دولت در ترکیه است. به طوری که هم‌اکنون سینمای ترکیه با قدمت ۱۰۰ ساله‌ای که دارد، در کل جهان به تولید فیلم‌های تاریخی معروف است. صنعت سینمای ترکیه که در دهه‌ی ۱۹۹۰ حیاتی دوباره یافت در دوره‌ی پس از ۲۰۰۰ میلادی و به‌خصوص در سال‌های گذشته به اوج رشد و بهره‌وری خود در دو سطح داخلی و خارجی رسیده است.

در حال حاضر ترکیه پس از آمریکا دومین صادرکننده بزرگ فیلم و سریال در جهان محسوب می‌شود که رتبه دوم توزیع محتوای تلویزیونی در جهان را دارد و توانسته مخاطبان هنگفتی در غرب آسیا، روسیه، چین، کره‌جنوبی و آمریکای لاتین پیدا کند و به طور میانگین سالانه حدود ۶۰۰۰ ساعت سریال پخش کند.

سینمای ترکیه در عرصه‌ی خارجی سه کارکرد اصلی «اقتصادی»، «سیاسی» و «فرهنگی» دارد. دولت ترکیه با استفاده از قدرت رسانه‌ای که از آن برخوردار است، در سال‌های اخیر به تلاش‌های گسترده‌ای برای تشکیل یک ائتلاف سیاسی، اقتصادی و عقیدتی دست زده است تا به کلی از ائتلاف سنتی عربستان که رهبری آن را دربار سعودی بر عهده دارد دور باشند و در حاشیه تحولات و رویدادهای منطقه، به صورت خزنده‌ای اهداف خود را پیش ببرند.

در خصوص کارکردهای فرهنگی رسانه در ترکیه باید تأکید داشت، سینمای ترکیه‌ای که عمدتاّ حاوی مضامین نرم فرهنگی و دربردارنده‌ی ایده‌های نوعثمانی‌گری که الگوی سیاست خارجی حزب عدالت و توسعه به ویژه در منطقه است و به بیش از ۱۹۰ کشور جهان فروخته می‌شود، به شدت در پی احیای بافت‌های فکری و فرهنگی امپراتوری عثمانی در جغرافیای سابق امپراتوری عثمانی است.

نکته عجیب آنکه فکر احیای امپراطوری عثمانی توسط اردوغان، به سختی در فرهنگ کشور‌های آفریقا و آمریکای لاتین رخنه کرده است و نخست وزیر پاکستان و مادورو از افرادی هستند که از سریال ترکی با این مضمون، استقبال زیادی می‌کنند!

در زمینه‌ی کارکردهای اقتصادی رسانه نیز باید گفت، دولت اردوغان با سیاستگذاری هوشمندانه توانسته است سالانه مبلغ ۶۰۰ میلیون دلار (بیشتر از صادرات فرش ایرانی) از فروش فیلم و سریال برای کشورش درآمدزایی کند.

در پایان باید گفت که؛ سینما و تلویزیون ترکیه، به عنوان یک ابزار قدرتمند، در شکل‌دهی به افکار عمومی و ترویج هویت ملی نقش مهمی ایفا می‌کنند. تصویرسازی از امپراتوری عثمانی در این آثار، با هدف تقویت احساس ملی‌گرایی و ایجاد پیوند عاطفی میان مردم و دولت انجام می‌شود.