گروه گزارش: مسئله و محل بحث آموزش به زبان مادری را چطور می‌توان حل کرد؟ بعضی آمارها که توسط جریانات قومی مطرح می‌شود، نشان می‌دهند افت تحصیلی دانش‌آموزانی که زبان مادری‌شان چیزی جز فارسی معیار است قابل توجه بوده و به نظر می‌آید زبان تدریس بر شرایط تحصیلی دانش‌آموزان مؤثر است. در این ارتباط توضیحاتی بفرمائید!

افت تحصیلی با شاخص توسعه‌یافتگی مرتبط است!
«سؤال شما دو بخش دارد. بخشی‌ از آن گزاره‌ی خبری ا‌ست و بخشی پرسش حکمرانی. بخش گزاره خبری همان چیزی‌ست که درباره‌ی آمارها گفته می‌شود. من فکر می‌کنم در تمامی سال‌های گذشته تمام آمارهای پیشرفت یا افت تحصیلی را نگاهی بیندازید کاملاً به عکس چیزی که شما گفتید، می‌رسیم. شما نمی‌توانید مدعی شوید استان‌های عرب‌نشین یا ترک‌نشین یا کردنشین ما با افت تحصیلی مواجه بوده‌اند.
ببینید بحث تحصیلات و پیشرفت تحصیلی را باید با چند متغیر نگاه کرد. باید مثلاً اطلسی تهیه کرد از اینکه کدام مناطق آذربایجان‌شرقی دچار افت تحصیلی ا‌ست و هم‌زمان شاخص‌های توسعه‌یافتگی آذربایجان‌شرقی را هم پیدا کنیم. بعد ببینیم افت تحصیلی این بچه‌ها آیا با زبان مرتبط است یا با شاخص توسعه‌یافتگی؟!
من مثال واضح‌تری بزنم. نام ورزقان بعد از سقوط هلی‌کوپتر در کشور خیلی مطرح شد. شما آذربایجان‌شرقی را در نظر بگیرید. بعد از انقلاب این استان بیشترین آمار مدیر بومی را داشته و دارد. اما شاخص توسعه را اگر در این استان نگاه کنید بخش شرقی این استان نسبت به بخش غربی آن حداقل ۲۰ سال عقب‌تر است. به همین دلیل است که می‌گویند ورزقان یا اهر محروم است. خب این بخش محروم‌تر قاعدتاً افت تحصیلی بیشتری هم دارد. بنابراین شاخص توسعه بسیار مهم است.»

۱۱۰ سال قبل گلستان کتاب اصلی کودکان آذربایجانی بود!
«مورد دیگری که باید مورد توجه قرار دهیم این است که ببینیم در ۱۰۰ یا ۵۰۰ سال قبل که آموزش رسمی دولتی نبود مردم آذربایجان در مکتب‌خانه‌ها چه می‌خواندند؟! شما اگر سری به کتابخانه ملی در جمهوری آذربایجان بزنید و کتاب‌هایی که ماحصل آموزش مکتب‌خانه‌ای‌ است را نگاه کنید خواهید دید که بیشتر کدام کتاب‌ها هستند. چند کتاب ترکی بین آن‌ها می‌بینید؟! نمی‌بینید!
کتاب‌ها تا ۱۱۰ سال قبل فقط گلستان و بوستان سعدی بوده است. نسخ خطی‌شان به چه زبانی‌ست؟! سنگ قبرهایشان به چه زبانی‌ست؟! تماماً به فارسی بوده است. چطور آن موقع به فارسی حرف زدن مشکل نبود الآن با این‌همه وسایل ارتباط جمعی برای این بچه‌ها دشوار شده است؟! دور از منطق به نظر می‌آید. مگر با عینک توسعه و فقر به این شرایط نگاه کنید. گام اول و ملی دولت این است که فقرزدایی از کشور کند.»

زبان‌های محلی را از چنگ افراطی‌های تجزیه‌طلب نجات دهید
«اما در مورد زبان‌های محلی چه باید کنیم؟! قاعدتاً گام اول این است که باید سیاست‌زدایی شود. پرچم‌دار بحث زبان‌های محلی در حال حاضر در کشور ما افراطی‌های قوم‌گرا هستند. کدام دولت در ایران حاضر می‌شود به کسانی که آرمان‌شان تجزیۀ ایران است فرصت بروز و ظهور ایدئولوژی‌شان را بدهد؟! اگر چنین فرصتی بدهند به‌جای آموزش زبان مادری این موضوع بدل می‌شود به پرورش چریک و دشمنی با ایران. زبان را باید در جای خود قرار داد. و نکتۀ سوم، حجم تولیدات به زبان‌های محلی در ایران را نگاهی بیندازید. در طول سه دهه گذشته چند عنوان کتاب به زبان ترکی آذربایجانی یا کردی منتشر شده است؟! بیشتر از ۶۰۰ عنوان کتاب فقط در آذربایجان شرقی به زبان ترکی منتشر شده است. تمام این‌ها جز شبکه‌های رادیو و تلویزیونی‌ است. این باعث رونق یک گردش اقتصادی نیز است. بنابراین ادعای وجود تبعیض در این موضوع هم ادعای ناروایی‌ است.