گروه سیاسی:ترامپ در دوره قبلی ریاست جمهوری خود نشان داده بود که به مسائل حقوق بشر و دموکراسی در کشورهای متحد کمتر اهمیت می‌دهد.

گروه سیاسی/ نوروز پورمند: اردوغان و الهام علیف و برخی دیگر از دیکتاتورهای عرب منطقه، از اولین دولتمردانی بودند که انتخاب ترامپ را با دستپاچگی همراه با چاپلوسی تبریک گفتند، و پیام‌هایشان واقعاً حالتی از بیعت مجدد، تعهد و تلاش برای نزدیکی نشان می‌دهد. این دستپاچگی ،شتاب و نوع بیان پیام‌ها ریشه در شرایط سیاسی، اقتصادی و امنیتی آن‌ها دارد که در ادامه به برخی از مهمترین آنها اشاره می‌شود:
۱- امید به کاهش فشارهای آمریکا: ترامپ در دوره قبلی ریاست جمهوری خود نشان داده بود که به مسائل حقوق بشر و دموکراسی در کشورهای متحد کمتر اهمیت می‌دهد. این ویژگی ترامپ برای رهبرانی که با چالش‌های حقوق بشری مواجه بوده و هستند، جذاب است. حمایت از ترامپ می‌تواند راهی برای کاهش فشارهای بین‌المللی و انتقادات حقوق بشری باشد که از سوی آمریکا یا سازمان‌های حقوق بشری غربی و اروپایی متوجه آن‌هاست.
۲- منافع اقتصادی و نظامی: این کشورها به دلایل اقتصادی و نظامی به روابط خوب با آمریکا نیاز شدید دارند. علیف با داشتن منابع گازی و نفتی، به‌ویژه با توجه به برنامه‌های آمریکا برای کاهش وابستگی اروپا به انرژی روسیه، می‌تواند از همکاری‌های استراتژیک و یا بهتر بگوییم تاراج بیشتر ثروت ملی شهروندان بهره‌مند شود. برای اردوغان نیز روابط اقتصادی و نظامی با آمریکا اهمیت زیادی دارد، به‌ویژه با توجه به شرایط اسفبار اقتصادی ترکیه و نیاز این کشور به جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی و حمایت نظامی در منطقه (سوریه ، عراق و …)
۳- روابط پیچیده با ایران و روسیه: جمهوری آذربایجان به دلیل همسایگی با ایران و همچنین روابط استراتژیک با رژیم غاصب اسرائیل، به حمایت‌های آمریکا نیز نیاز دارد. از سوی دیگر، ترکیه نیز به دلیل موقعیت جغرافیایی خود در نزدیکی خاورمیانه و روابط چندگانه‌اش با ایران و روسیه، به دنبال تقویت روابط با آمریکاست تا وزن بیشتری در روابط بین‌المللی برای خود ایجاد کند. ترامپ که مواضع پرفشاری در قبال ایران و رویکرد بعضاً متعادلی نسبت به روسیه داشت، برای باکو و آنکارا گزینه‌ای مناسب برای مدیریت روابط پیچیده با ایران و روسیه است.
۴- اولویت در ائتلاف‌های منطقه‌ای و حمایت آمریکا: الهام علیف، به دنبال ایجاد جایگاه استراتژیک به عنوان متحد آمریکا و رژیم اسرائیل در قفقاز جنوبی است، و اردوغان نیز به عنوان عضو ناتو و هم‌پیمان منطقه‌ای آمریکا، از حمایت واشنگتن بهره می‌برد. حمایت سریع و بیان «بیعت‌گونه» اردوغان و علیف در واقع به‌عنوان پیامی برای جلب رضایت ترامپ و تقویت روابط و تعهدات آمریکا به این کشورها بود.
۵- نوع شخصیت ترامپ و تأثیرگذاری بر رهبران: ترامپ شخصیتی متزلزل اما عمل‌گرا و گاهی غیرقابل پیش‌بینی دارد و دولتمردان زیادی در سراسر جهان بخصوص دیکتاتورهای خاورمیانه و جهان عرب برای جلب توجه او سریع عمل می‌کنند. اردوغان و علیف نیز با آگاهی از این ویژگی، پیام‌های خود را با شتاب ارسال کردند تا از تأثیرگذاری بیشتری بر ترامپ بهره‌مند شوند و به زعم خود مواضع خود را در منطقه تقویت کنند.
به طور کلی، این چاپلوسی و دستپاچگی به‌ویژه با حالت «بیعت‌گونه»، از نگاه روسای جمهور ترکیه و آذربایجان راهی و تلاشی برای تقویت روابط مثلاً استراتژیک با آمریکا و استفاده از فرصت‌های ایجاد شده در سیاست خارجی ترامپ است.

  • نویسنده : نوروز پورمند
  • منبع خبر : آذرپژوه