گروه گزارش/ برهان حشمتی: یکی از ابهامات مهمی که جریان قومی آذربایجان در مواجه با استدلالات منطقی جریان مخالف مطرح می‌کند این است که با ردُ و ابطال گزاره‌های پان‌ترکیسم، ناخودآگاه در حال تائید پان فارسیسم هستیم؟! اما باید بدانیم که این گونه نیست.
اصولاً هم از منظر دینی و هم از منظر عقلانی هر نوع نژادپرستی اعم از ترکی یا فارسی محکوم است. و البته پیش از آن باید گفته شود که «پان‌فارسیسم» خیال و توهمی بیش نبوده و ساخته و پرداخته‌ی خود جریان پان‌ترکیسم است.
به عنوان نمونه باید گفت؛ اهمیت قائل شدن به حفظ زبان فارسی در ایران به‌هیچ‌وجه ویژگی نژادپرستانه ندارد و مانند هر کشور دیگری، ایران هم تلاش دارد زبان رسمی و ملی خود را که اتفاقا بیشتر از همه از سوی همین مردم آذربایجان حفظ و تداوم یافته، از ورود نابه‌جای کلمات زبان‌های دیگر حفظ کند؛ اما متأسفانه جریان قومیِ افراطی در آذربایجان با حمله به فرهنگستان زبان فارسی و با ساختن جوک و تبلیغات عوامانه، به مخاطبین خود این‌طور القاء کرده‌اند که گويا حراست از زبان فارسی، به‌معنای پان‌فارسیسم است.
توجه داشته باشید که رهبر انقلاب بر اساس علم و اجتهاد مسلم خود، حفظ زبان فارسی و تبدیل آن به زبان علم در دنیا را ضروری اعلام فرموده‌اند. اگر ذره‌ای شبهه نژادپرستی در این باره وجود داشت، قطعاً ایشان چنین تأکیدی نمی‌کرد
پان‌ترکیسم و زیرشاخه‌ی آذربایجان‌گرایی آن که در خدمت پان‌ترکیسم است، سابقه‌ی طراحان این ایدئولوژی نژادگرایانه و مبلغان کنونی آذربایجان‌گرایی، نظیر «برندا شافر» صهیونیست و دوستان و یاران باکویی و ترک آن‌ها و تأکیدات‌شان بر عنصر «خون ترک» و جهان خیالی ترک و توران و… همگی نشان‌دهنده‌ی نژادپرستانه بودن پان‌ترکیسم است و برخلاف توهم پان‌فارسیسم یا پان‌ایرانیسم یا آنچه که ترک‌گرایان دشمن ایران به‌عنوان انگ و برچسب منفی ایران‌شهری (به‌زعم خودشان با این برچسب نام کشور عزیز ما ایران را به فحش و برچسب تبدیل کرده‌اند و متأسفانه عده‌ای نیز ناآگاهانه یا عامدانه از همین برچسب‌زنی پیروی می‌کنند و نام ایران را با پسوند شهری به‌کار می‌برند) استفاده می‌کنند، نظریه پان‌ترکیسم در دستور کار ترکیه و باکو و… قرار دارد و بر همان اساس تنها سازمان بین‌المللی نژادپرستی با نام سازمان دولت‌های ترک هم تشکیل شده است. یعنی نقد و نفی پان‌ترکیسم نفی و طرد یک پدیده مذموم واقعی است و این در حالی‌ست که توهم پان‌فارسیسم را ترک‌گرایان القاء می‌کنند تا پان‌ترکیسم را توجیه کنند، در واقعیت وجود ندارد.