گروه تاریخ: «سلجوقیان روم» توسط سلیمان شاه، پسر شهاب الدوله قتلمش تأسیس شد. او پس از سلطه بر بخشی از سرزمین‌های آسیای صغیر موفق شد این کار را انجام دهد. (رمضانی، ص۱۲۰) بعد از استقرار سلجوقیان و امرای دست نشانده آنها در آسیای صغیر، به تدریج زبان فارسی زبان رسمی آن دیار گردید. (ریاحی، ص۲۳)

همانطور که رواج و گسترش زبان و ادبیات فارسی در هندوستان مرهون حضور غزنویان و غوریان در آن مرز و بوم است ورود زبان فارسی به آناتولی و گسترش ادبیات فارسی در آنجا نیز در پرتو سلطه سلسله سلجوقیان روم بر آن سرزمین صورت گرفت.

استفاده حکومت سلجوقیان روم از کارگزاران دیوانی فارسی زبان زمینه رواج زبان فارسی را در آسیای صغیر فراهم کرد و حمایت سلاطین سلجوقی روم از شاعران و نویسندگان و مورخان فارسی زبان به گسترش ادبیات فارسی کمک شایانی کرد. محاوره در شهرهای مهم و نامه نویسی در دستگاه امیران و تدریس و تأليف و تصنيف و شاعری به این زبان بود.(فروزانی، ص۴۷۰)

علتش این است که خاندان سلجوقی پیش از رسیدن به روم در ایران با زبان و فرهنگ ایرانی خو گرفته بودند و ایرانی شده بودند. دیوانیان و کارگزاران آنها هم از همان آغاز کار ایرانی بودند و به زبان خود می نوشتند و سخن می‌گفتند و با اینکه زبان عربی زبان دینی و زبان رسمی خلافت بود برای رجال و عمال حکومت بیگانه بود.

محیط دستگاه سلجوقیان روم یک محیط کاملا ایرانی بود. به طوری که از یازده تن پادشاهان آن خاندان از غیاث الدین کیخسرو اول به بعد که در ۵۸۸ به تخت نشست در مدتی در حدود صد سال هفت تن نام ایرانی کیانی داشتند؛ سه کیخسرو، دو کیقباد و دو کیکاووس! در میان شاهزادگان آن دودمان هم به نام‌های شاهنشاه، کیخسرو شاد، جهانشاه کی فریدون و فرامرز بر می خوریم‌.

نامگذاری فرزندان در هر خانواده نمایانگر فرهنگ آن خانواده است. اینکه خاندان سلجوقی دور از ایران در روم به جای نام‌های ترکی یا نام‌های عربی نام‌های ایرانی کیانی داشتند نشانه دلبستگی به فرهنگ ایرانی و حاصل انس مداوم آنها با حماسه ملی ایران بود و البته معلوم می‌شود که در دربار آنها شاهنامه خوانی رواج داشته است.

تشویق شاعران به سرودن شاهنامه هایی در شرح حوادث دوره‌ی آنان هم قرینه ای بر این حدس است. کیقباد اول در سال ۶۳۵ در کنار دریاچه «بی‌شهر» در صد كيلومترى قونيه يک کاخ تابستانی برای ایام شکار و خوشگذرانی خود ساخت. خرابه های این کاخ به وسيله محمد اوندر باستان شناس ترك و يك هيئت آلمانی از زیر خاک به در آمد.

معلوم شد دیوارهای تالارها را با تصاویری از داستانهای شاهنامه آراسته اند و اینها قدیم ترین تصاویری است که در آنها داستانهای شاهنامه موضوع نقاشی قرار گرفته است و علاوه بر اهمیتی که از جنبۀ هنری و تاریخ هنر دارد، از نظر بیان نفوذ حماسه ملی ایران در آن سرزمین حائز ارزش بسیاری است و ریشه رواج آن همه نام های کیانی را روشن می‌کند.

منابع:

۱- ایران در عصر سلجوقیان، عباس رمضانی

۲- زبان و ادب پارسی در قلمرو عثمانی، محمد امین ریاحی خویی

۳- سلجوقیان از آغاز تا فرجام، ابوالقاسم فروزانی