گروه سیاسی/ دکتر احمد کاظمی: ایران به‌عنوان یکی از کشورهای کهن به علت برخوردار بودن از ملت واحد تاریخی، به اذعان جامعه‌شناسان و قوم پژوهشان برجسته غربی نظیر ویل کیمیلیکا و آنتونی اسمیت، فاقد مسئله اقلیت‌های قومی هست که در اغلب دولت‌های نوپای اروپایی یا آسیایی برآمده از ایده دولت – ملت‌های قرون هفدهم به بعد شاهد آن هستیم. وجود مرزهای تحمیلی یا توافقی در اروپا بعد از معاهده وستفالی (۱۶۴۸) و کنگره وین (۱۸۱۵) باعث شد که مسئله اقلیت‌های ملی، قومی و نژادی در این کشورها مطرح گردد. این موضوع تاکنون نیز تأثیر خود را بر جوامع اروپایی گذاشته است. بطوری که چندین کنوانسیون و سند در اتحادیه اروپا، شورای اروپا و سازمان امنیت و همکاری اروپا در این خصوص در سه دهه اخیر تصویب شده است که مهم‌ترین آن «کنوانسیون چارچوب برای حمایت از اقلیت‌های ملی» (مصوب ۱۹۹۴ شورای اروپا) است.
در ایران اسلامی اقوام در طول تاریخ با پشت سر گذاشتن تجربیات مشترک و تحولات پرفراز و نشیب تاریخی، پیوندها و درهم‌تنیدگی نژادی، اجتماعی و فرهنگی و با تمسک با عناصر هویتی وحدت‌بخش ملی مانند زبان مشترک، دین مشترک و عادات و رسوم ملی واحد مانند نوروز، «ملت تاریخی ایران» را تشکیل داده‌اند؛ از این منظر اقوام در ایران مانند «رنگین کمانی واحد» و بسان همان «سیمرغ افسانه‌ای ایران‌زمین» هستند که عطار نیشابوری در منطق‌الطیر خود به تصویر کشیده است.
به دلیل همین صِبغه و سَبَقه، در طول تاریخ انواع توطئه‌ها و تفرقه‌افکنی‌های دشمنان در خصوص اقوام ایرانی با شکست مواجه شده است. همه اقوام ایرانی در صیانت از مرزهای جغرافیایی، معنوی و تمدنی ایران و اعتلای آن، کارنامه درخشانی دارند و در این روند تاریخی، درس‌های به‌یادماندنی به ترک‌های عثمانی، روس‌های تزاری و انگلیسی متجاوز به اراضی شمالی و جنوبی ایران داده‌اند.
علی‌رغم این، ایجاد تفرقه‌های قومی یکی از راهبردهای دائمی و به فرموده مقام معظم رهبری، آخرین تیر ترکش دشمنان این مرزوبوم است. فعالیت صدها سایت و صفحات اجتماعی به زبان‌های مختلف و عمدتاً با پوشش‌های حقوق بشری که توسط بیگانگان تأمین مالی می‌شوند، نشان از سرمایه‌گذاری دشمن در این حوزه به‌ویژه در دوران گام دوم انقلاب اسلامی ایران دارد.
تجارب گذشته نشان می‌دهد که دشمن دوران انتخابات را مقاطع طلایی برای ایجاد گسست و شکاف‌های قومیتی در داخل کشور می‌دانند. شاید به این دلیل که این دیدگاه غلط در برخی از محافل در مقاطع انتخابات وجود دارد که برای ایجاد شور انتخاباتی، باید از شعارهای تحریک‌آمیز قومی اغماض کرد. دشمن به همین دیدگاه به‌عنوان فرصت نگاه می‌کند. هدف دشمن آن است که با استفاده از برخی از خلأها در دوران انتخابات، قرائت و روایت‌های قومیتی شکاف آلود خود را به جامعه واحد ایران تزریق و بازنمایی کند تا در چشم‌انداز آینده، زمینه را برای مطرح‌کردن طرح‌های واگرایانه و تجزیه‌طلبانه در قالب‌هایی مانند فدرالیسم فراهم سازد. سال‌هاست که دشمنان ایران اسلامی که خود از دستگاه‌های متمرکز سیاسی و اداری برای اداره جامعه استفاده می‌کنند، از ضرورت فدرالیسم برای ایران سخن می‌گویند که همان فتنه بالکانیزه کردن یا یوگسلاوی‌سازی کشور است. موضوعی که هیچگاه در بطن جامعه واحد ایرانی، پذیرش عمومی نداشته است. از این منظر دشمنان، ایام انتخابات ریاست‌جمهوری را دوران مغتنمی می‌دانند که با ایجاد و دمیدن به موج قومیت خواهی به فضای انتخاباتی، عناصر هویت ملی و وحدت ملی را تضعیف و بستر چنین خواسته‌های گریز از مرکزی را برای آینده فراهم سازند. این تصور که آثار سوء وعده‌ها و شعارهای قوم‌گرایانه انتخاباتی، تنها به دوره انتخابات محدود می‌ماند، برآورد اشتباهی است، چرا که از تبعات این تبلیغات سوء، انگاره‌سازی در افکار عمومی است که مسیر مطالبات مردمی را از بسترهای طبیعی جامعه خارج می‌کند. بر همین اساس است که در بند پنجم سیاست‌های کلی انتخابات که در تاریخ ۲۴ مهر ۱۳۹۵ توسط مقام معظم رهبری ابلاغ شده، بر «ممنوعیت هرگونه تخریب، تهدید، تطمیع، فریب و وعده‌های خارج از اختیارات قانونی و هرگونه اقدام مغایر امنیت ملی نظیر تفرقه قومی و مذهبی در تبلیغات انتخاباتی» تأکید شده است.

در فرایند حرکت روبه‌جلوی «الگوی ایران اسلامی پیشرفت» و «تمدن‌سازی نوین اسلامی»، بر کسی پوشیده نیست که یکی از محورهای اصلی توطئه‌های دشمنان، فتنه‌های قومی است. امروز صحنه جهانی از جمله در منطقه غرب آسیا، اوراسیا، خلیج‌فارس با افول هژمونی امریکا در مرحله گذار به نظم نوین قرار گرفته‌اند. آنتی‌تز دشمنان برای جلوگیری از شکل‌گیری نظم نوین، عمدتاً بر طرح‌های کلان فتنه‌انگیز قومیتی قرار گرفته است. به‌عنوان‌مثال از سال ۲۰۲۰ (۱۳۹۹) در سراسر مرزهای شمال غرب و شمال شرق ایران در قالب نظم آنگلوساکسونی مبتنی بر پان تورانیسم، ایده به‌اصطلاح جهان ترک (از ترکیه تا مناطق اویغورنشین چین) پیگیری می‌شود که هدف اصلی آن استحاله هویت آذربایجانی در آذربایجان ایران و جمهوری آذربایجان، اجرای تغییرات ژئوپلیتیکی از جمله دالان تورانی ناتو و تجزیه منطقه در قالب منافع ناتو است. فتنه‌های قومی در منطقه در میان اعراب، کُردها، بلوچ‌ها و پشتوها نیز به اشکال دیگر از قبیل اقلیم‌سازی توسط دشمنان در حال پیگیری است؛ بنابراین شرایط منطقه‌ای حساس‌تر از گذشته است و منافع حیاتی مردم ایران اسلامی اقتضا می‌کند که در مقابله با هرگونه حرکت دارای رنگ و بومی قومی در انتخابات ریاست‌جمهوری اغماض نشود.
رهبر معظم انقلاب اسلامی در سی‌ام اردیبهشت ۱۳۹۶ خطاب به نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری فرمودند: «امنیت ملی و آرامش کشور بسیار مهم است و کاندیداهای محترم مراقب باشند به‌خاطر خطای در تشخیص، گسل‌های اعتقادی، جغرافیایی، زبانی و قومی را تحریک نکنند و در مسیر طراحی ناتمام دشمن قرار نگیرند؛ زیرا اگر کسی بخواهد برخلاف امنیت کشور اقدام کند قطعاً با سیلی سختی مواجه خواهد شد».
ضرورت دارد همه نامزدهای انتخابات با نصب العین رهنمودهای مقام معظم رهبری، از استفاده ابزاری از قومیت‌ها و خاستگاه‌های قومی خود و بسترسازی برای فتنه‌های قومی دشمنان که موجب تضعیف عناصر هویت ملی و امیدواری دشمنان می‌شود تحت هر پوشش یا مطالبه‌ای خودداری نمایند. در تمام نظام‌های پیشرو دنیا، رویکردهای واگرایانه و تفرقه‌افکنانه قومی ازآنجاکه نوعی نفرت‌پراکنی و غیریت‌سازی را در ضمیر خود دارد، جرم‌انگاری شده است و تخلف فاحش انتخاباتی محسوب می‌گردد.
استفاده ابزاری از قومیت‌ها توسط هر نامزدی که صورت بگیرد در بطن خود چند معنا و پیام را نیز دارد:
اول، نامزد مذکور فاقد برنامه متقن و مدون برای اداره کشور است و تلاش دارد با اقدامات پوپولیستی گزینشی، به اهداف سیاسی خود برسد.
دوم، استفاده ابزاری از قومیت از نگاه فروملی آن نامزدها به‌جای نگاه ملی و فراملی‌اش حکایت می‌کند که به معنای عدم صلاحیتش برای اداره کشور است.
سوم، استفاده ابزاری از قومیت، نشان‌دهنده نوعی نگاه تبعیض‌آمیز در رویکرد آن نامزد نسبت همه شهروندان که بر اساس قانون اساسی برابر هستند است. به همین دلیل، هم موجب ریزش رأی آن نامزد در میان دیگر آحاد ملت می‌شود. ضمن اینکه تجربه نشان داده است که عملکردهای منفی پیشین چنین نامزدهایی و قصور و تقصیر آنها بیشتر از دیگران در تضییع حقوق شهروندان از اقوام مختلف نقش داشته است.
اگرچه مردم فهیم ایران اسلامی و فرزندان سرافراز وطن، بارها نشان داده‌اند که در انتخاب‌های خود به این مولفه‌های مهم ملی توجه دارند، اما مسئولیت نهادهای ذی‌ربط در برخورد با هرگونه استفاده ابزاری از قومیت توسط هر نامزدی با استفاده از ظرفیت‌های قانونی و همچنین مسئولیت رسانه ملی در توجه به این مقوله چه از منظر آگاه‌سازی افکار عمومی و چه از منظر ایفای کارکرد رسانه‌ای تبیینی و نظارتی خطیر است.