گروه فرهنگ و ادب: «ﺟﺎﯾﮕﺎﻩ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺍﻃﺮﺍﻑ ﺩﺭﯾﺎﯼ ﺧﺰﺭ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺟﻬﺎﻥ ﺍﺳﻼﻡ»، ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﯽﻫﺎﯼ ﺷﺮﻕ ﺷﻨﺎﺱ ﻭ ﺁﮐﺎﺩﻣﯿﺴﯿﻦ ﮔﺮﺍﻧﻤﺎﯾﻪ ﺭﻭﺳﯽ ﻭﺍﺳﯿﻠﯽ ﻭﻻﺩﯾﻤﺒﺮ ﺑﺎﺭﺗﻮﻟﺪ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﻧﻮﺍﻣﺒﺮ ﻭ ﺩﺳﺎﻣﺒﺮ ۱۹۲۴ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺑﺎﮐﻮ ﺍﯾﺮﺍﺩ ﮔﺮﺩﯾﺪﻩ ﺍﺳﺖ.
ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﺎﺭﺗﻮﻟﺪ ﭘﯿﺮﺍﻣﻮﻥ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺎﻭﺭﺍ ﻗﻔﻘﺎﺯ ﻭ ﻧﻮﺍﺣﯽ ﻣﺠﺎﻭﺭ ﺩﺭﯾﺎﯼ ﺧﺰﺭ، ﺑﻪ ﻭﯾﮋﻩ ﺁﺫﺭﺑﺎﯾﺠﺎﻥ، ﺩﺍﻏﺴﺘﺎﻥ، ﻣﺎﺯﻧﺪﺭﺍﻥ ﻭ ﮔﺮﮔﺎﻥ ﺑﺤﺚ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻭ ﺑﻪ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﻣﻨﺎﺳﺎﺕ ﺍﺭﺍﻥ (ﺟﻤﻬﻮﺭﯼ ﺁﺫﺭﺑﺎﯾﺠﺎﻥ) ﺑﺎ ﻫﻤﺴﺎﯾﮕﺎﻥ ﺳﺎﮐﻦ ﺍﻃﺮﺍﻑ ﺩﺭﯾﺎﯼ ﺧﺰﺭ ﻭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺁﻥ ﺑﺎ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺁﺳﯿﺎﯼ ﻣﺮﮐﺰﯼ ﻭ ﺍﻃﺮﺍﻑ ﻭﻟﮕﺎ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ «ﻟﯿﻼ ﺭﺑﻦ ﺷﻪ» ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ.
ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﯾﻦ ﮐﻪ ﮐﺘﺎﺏ، ﺭﻭﻧﻮﺷﺖ ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﯽﻫﺎﯼ ﻭﻻﺩیمیر ﺑﺎﺭﺗﻮﻟﺪ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ، ﻟﺬﺍ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﻧﺪﺍﺭﺩ، ﻓﻘﻂ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﮐﺘﺎﺏ ﺩﺭ ﯾﮏ ﺟﻠﺪ؛ ﺷﺎﻣﻞ ﭼﻨﺪ ﭘﯿﺶ ﮔﻔﺘﺎﺭ ﻭ ۱۰ ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﯽﻫﺎ، ﺑﻪ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺳﺎﺣﻠﯽ ﺩﺭﯾﺎﯼ ﺧﺰﺭ ﺍﺯ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭ ﺑﺎﺳﺘﺎﻥ ﺗﺎ ﻗﺮﻥ ﻫﻔﺪﻫﻢ ﻣﯿﻼﺩﯼ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﺭ ﭘﺎﯾﺎﻥ ﺁﻥ ﺧﻼﺻﻪﺍﯼ ﺍﺯ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺁﺫﺭﺑﺎﯾﺠﺎﻥ ﺫﮐﺮ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ.
ﺩﺭ ﺻﻔﺤﻪ ۱۱ ﺍﯾﻦ ﮐﺘﺎﺏ آمده است: «ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﮐﻠﻤﻪ ﺗﻮﺭﺍﻥ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮕﻮﯾﻢ ﺗﻮﺭﺍﻧﯿﺎﻥ ﺷﺎﺧﻪ‌ای ﺍﺯ ﻗﻮﻡ ﺁﺭﯾﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻧﺎﺯل‌تر ﺑﻮﺩﻧﺪ. ﻫﻨﮕﺎمی که ﺩﺭ ﺳﺪﻩ ﺷﺸﻢ ﻣﯿﻼﺩﯼ ﺗﺮﮐﺴﺘﺎﻥ (ﺳﺮﺯﻣﯿﻨﻬﺎﯼ ﺁﺳﯿﺎﯼ ﻣﯿﺎﻧﻪ ﮔﺮﺩﺍﮔﺮﺩ ﺩﺭﯾﺎﯼ ﺧﺰﺭ) ﺑﻪ ﺯﯾﺮ ﺳﻠﻄﻪ ﺗﺮﮐﺎﻥ ﺩﺭ ﺁﻣﺪ، ﺍﯾﻦ ﺩﻭ ﻭﺍﮊﻩ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺁﻣﯿﺨﺘﻨﺪ ﻭ ﻧﺎﻡ ﺗﻮﺭﺍﻥ ﺑﺮ ﺗﺮﮐﺎﻥ ﺍﻃﻼﻕ ﺷﺪ، ﺣﺎﻝ ﺁﻧﮑﻪ ﺩﺭ ﺁﻏﺎﺯ ﺍﯾﻦ ﻧﺎﻡ ﺭﺑﻄﯽ ﺑﻪ ﺗﺮﮐﺎﻥ ﻧﺪﺍﺷﺖ…»
ﺩﺭ ﺻﻔﺤﻪ ۷۱ هم می‌خوانیم: «… ﻫﺮ ﮔﺎﻩ ﻻﺯﻡ ﺑﻮﺩ ﺑﺮﺍﯼ ﻫﻤﻪ ﻣﻨﺎﻃﻘﯽ ﮐﻪ ﺧﺎﮎ ﮐﻨﻮﻧﯽ ﺟﻤﻬﻮﺭﯼ ﺁﺫﺭﺑﺎﯾﺠﺎﻥ ﺭﺍ ﺷﺎﻣﻞ می‌شود ﻧﺎﻣﯽ ﺑﺮﮔﺰﯾﻨﯿﻢ ﺑﻬﺘﺮ می‌بود ﻧﺎﻡ ﺍﺭﺍﻥ ﺑﺮﺁﻥ ﻧﻬﺎﺩﻩ ﺷﻮﺩ… ﻣﻨﻈﻮﺭ ﻭ ﻣﻘﺼﻮﺩ ﮐﺪﺍﻣﯿﮏ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﺩﻭ ﺁﺫﺭﺑﺎﯾﺠﺎﻥ ﺍﺳﺖ، ﺁﺫﺭﺑﺎﯾﺠﺎﻥ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﯾﺎ ﺍﯾﻦ ﺁﺫﺭﺑﺎﯾﺠﺎﻥ؟ ﺍﯾﻦ ﺩﻭ ﺳﺮﺯﻣﯿﻦ ﺩﺭ ﺳﺪﻩ ﻫﺎﯼ ﻣﯿﺎﻧﻪ ﺑﻮﯾﮋﻩ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺣﻤﻠﻪ ﻣﻐﻮﻻﻥ ﻭ ﺯﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺁﺫﺭﺑﺎﯾﺠﺎﻥ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻭ ﺍﯾﻦ ﺁﺫﺭﺑﺎﯾﺠﺎﻥ (ﺍﺭﺍﻥ) ﺯﯾﺮ ﺳﻠﻄﻪ ﺗﺮﮐﺎﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻣﺸﺘﺮﮐﯽ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ…»
ﺩﺭ ﺻﻔﺤﻪ ۷۳ هم می‌خوانیم: «…ﭘﺮﺳﺶ: ﮐﺪﺍﻣﯿﮏ ﺍﺯ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺗﺮﮎ ﯾﺎ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﺩﺭ ﺍﺳﮑﺎﻥ ﺩﺍﺋﻤﯽ ﻣﺮﺩﻡ ﮐﺮﺍﻧﻪ ﻫﺎﯼ ﺩﺭﯾﺎﯼ ﺧﺰﺭ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﻧﺪ؟ ﭘﺎﺳﺦ: ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﺩﺭ آﺳﯿﺎﯼ ﻣﺮﮐﺰﯼ ﻭ ﺗﺮﮐﺴﺘﺎﻥ، ﺍﯾﺮﺍﻧﯿﺎﻥ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﻩ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﯾﮑﺠﺎ ﻧﺸﯿﻦ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﻧﺪ…»