گروه سیاسی: جنگ کریدورها، صرفاً یک رقابت اقتصادی برای تسلط بر مسیرهای ترانزیتی نیست، بلکه ابعاد ژئوپلیتیکی عمیق‌تر و پیچیده‌تری نیز دارد. در این نبرد، بازیگران به دنبال کسب قدرت، نفوذ و برتری در سطح جهانی هستند و از ابزارهای مختلفی مانند سرمایه‌گذاری، دیپلماسی و حتی قدرت نظامی برای رسیدن به اهداف خود استفاده می‌کنند.
به تبع این مسئله در دنیای امروز، رقابت برای تسلط بر مسیرهای ترانزیتی و کریدورهای حمل و نقل، به یکی از مهم‌ترین چالش‌های ژئوپلیتیکی تبدیل شده است. این رقابت که به «جنگ کریدورها»معروف شده، ابعاد مختلفی دارد و بازیگران متعددی در آن نقش‌آفرینی می‌کنند.
ایران نیز به دلیل موقعیت استراتژیک خود در تقاطع کریدورهای شمال-جنوب و شرق-غرب، می‌تواند نقش مهمی در جنگ کریدورها ایفا کند. توسعه‌ی زیرساخت‌های حمل و نقل، تسهیل عبور و مرور کالا و ارائه معافیت‌های تجاری، از جمله اقداماتی هستند که ایران می‌تواند برای افزایش جذابیت خود به عنوان یک مسیر ترانزیتی انجام دهد. در ادامه‌ی این مطلب به برخی عوامل مهم در ایجاد این نوع جنگ، همچنین به بازیگران اصلی و نیز پیامدهای آن خواهیم پرداخت.

عوامل زمینه‌ساز
جهانی شدن: افزایش تجارت و تبادلات اقتصادی در سطح جهانی، تقاضا برای مسیرهای ترانزیتی کارآمد و امن را به طور قابل توجهی افزایش داده است.
رشد اقتصادهای نوظهور: ظهور اقتصادهای نوظهور مانند چین و هند، به عنوان بازیگران اصلی در تجارت جهانی، رقابت برای دسترسی به بازارها و منابع را تشدید کرده است.
تغییرات ژئوپلیتیکی: تحولات سیاسی و امنیتی در برخی از مناطق، مانند خاورمیانه و آسیای مرکزی، فرصت‌های جدیدی را برای ایجاد کریدورهای ترانزیتی و یا تغییر مسیرهای موجود ایجاد کرده است.

بازیگران اصلی
قدرت‌های بزرگ: ایالات متحده، چین، روسیه و اتحادیه اروپا از جمله قدرت‌های بزرگی هستند که به طور فعال در جنگ کریدورها حضور دارند. این کشورها از طریق سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها، اعطای وام و اعمال نفوذ سیاسی، به دنبال تسلط بر کریدورهای ترانزیتی و ارتقای موقعیت ژئوپلیتیکی خود هستند.
کشورهای مسیر: کشورهایی که در مسیر کریدورهای ترانزیتی قرار دارند، نقش کلیدی در این رقابت ایفا می‌کنند. این کشورها می‌توانند با ارائه تسهیلات و معافیت‌های تجاری، به جذب سرمایه‌گذاری و افزایش ترافیک در کریدورهای مورد نظر خود کمک کنند.
شرکت‌های چند ملیتی: شرکت‌های چند ملیتی که در زمینه حمل و نقل و لجستیک فعالیت می‌کنند، از دیگر بازیگران مهم در جنگ کریدورها هستند. این شرکت‌ها با سرمایه‌گذاری در احداث و توسعه زیرساخت‌ها، به دنبال کسب سهم بیشتری از بازار حمل و نقل بین‌المللی هستند.

مناطق کلیدی
آسیای مرکزی: منطقه آسیای مرکزی به دلیل موقعیت استراتژیک خود در تقاطع مسیرهای شرق به غرب و شمال به جنوب، از اهمیت بالایی در جنگ کریدورها برخوردار است. چین با ابتکار کمربند و جاده، به دنبال سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های این منطقه و اتصال آن به بازارهای اروپایی است.
خاورمیانه: خاورمیانه نیز به دلیل منابع غنی انرژی و موقعیت جغرافیایی خود، از جمله مناطق کلیدی در جنگ کریدورها محسوب می‌شود. ایران با توجه به موقعیت خود در کریدور شمال-جنوب و شرق-غرب، می‌تواند نقش مهمی در این رقابت ایفا کند.
اروپای شرقی: با توجه به تحریم‌های اعمال شده علیه روسیه، مسیرهای ترانزیتی در اروپای شرقی اهمیت پیدا کرده‌اند. کشورهای این منطقه به دنبال جایگزینی مسیرهای سنتی عبور از روسیه با مسیرهای جدیدی هستند..

پیامدها
توسعه زیرساخت‌ها: جنگ کریدورها می‌تواند به سرمایه‌گذاری در احداث و توسعه زیرساخت‌های حمل و نقل مانند جاده‌ها، راه‌آهن، بنادر و فرودگاه‌ها منجر شود.
افزایش تجارت: با ایجاد کریدورهای ترانزیتی جدید و ارتقای کارایی مسیرهای موجود، تجارت بین‌المللی و تبادل کالا بین کشورها افزایش خواهد یافت.
رقابت‌های ژئوپلیتیکی: جنگ کریدورها می‌تواند به تشدید رقابت‌های ژئوپلیتیکی بین قدرت‌های بزرگ و افزایش تنش‌ها در برخی از مناطق منجر شود.
مثال‌هایی از میدان نبرد
آفریقا: چین با سرمایه‌گذاری‌های کلان در زیرساخت‌های حمل و نقل آفریقا، به دنبال ایجاد وابستگی این قاره به خود و گسترش نفوذ خود در این منطقه است. این اقدام، نگرانی‌هایی را در میان قدرت‌های غربی مانند ایالات متحده و اتحادیه اروپا ایجاد کرده است.
قطب شمال: ذوب شدن یخ‌های قطبی، مسیرهای جدیدی برای کشتیرانی در اقیانوس اطلس شمالی ایجاد کرده است. این امر، رقابت شدیدی را بین کشورهای ساحلی مانند روسیه، کانادا، نروژ و دانمارک برای کنترل این مسیرها به وجود آورده است.
فضای مجازی: با افزایش اهمیت اینترنت و تجارت الکترونیک، رقابت برای تسلط بر کابل‌های زیرآبی و ماهواره‌های فضایی نیز شدت یافته است. این امر، به ویژه در مناطق استراتژیکی مانند خاورمیانه و دریای چین جنوبی، از اهمیت بالایی برخوردار است.
و نتیجه این که باید بدانیم جنگ کریدورها، پدیده‌ای پیچیده و چندوجهی است که ابعاد مختلفی را در بر می‌گیرد. درک عمیق از این پدیده، نیازمند بررسی عوامل زمینه‌ساز، بازیگران اصلی، مناطق کلیدی، پیامدها و راه‌حل‌های احتمالی آن است.
منابع:
https://www.brookings.edu/articles/whats-driving-chinas-new-silk-road-and-how-should-the-west-respond/
https://tnsr.org/2022/10/fixing-the-current-system-or-moving-toward-a-value-based-globalization/