گروه سیاسی: اعضای کلیدی فرقه‌ی دموکرات آذربایجان که در سال ۱۳۲۴ در شمال‌غرب ایران با هدف تجزیه‌طلبی و تشکیل دولتی مستقل برای مردم آذری تأسیس شد؛ شامل سید جعفر پیشه‌وری، دکتر محمد بهروز، جعفر کاویانی و میرجعفر باقروف بودند. سیدجعفر پیشه‌وری به عنوان رهبر این حزب شناخته می‌شد. در این مطلب تلاش شده است تا به برخی از ویژگی‌های این افراد پرداخته شود:

سیدجعفر پیشه‌وری

سیدجعفر پیشه‌وری در سال ۱۲۹۵ خورشیدی در تبریز به دنیا آمد. وی از اعضای برجسته و تاثیرگذار فرقه دموکرات آذربایجان بود. پیشه‌وری تحصیلات خود را در مدارس تبریز به پایان رساند و سپس عازم اروپا شد. وی مدتی در آلمان به تحصیل پرداخت و با اندیشه‌های سوسیالیستی و مارکسیستی آشنا شد. وی پس از بازگشت به ایران به فعالیت‌های سیاسی پرداخت. و در جریان ملی شدن صنعت نفت ایران و تشکیل فرقه دموکرات آذربایجان نقش مهمی ایفا کرد.

پیشه‌وری از رهبران اصلی فرقه دموکرات بود. او پس از انحلال فرقه دموکرات، به باکو گریخت. در آنجا مدتی زندانی و سپس تبعید شد. وی در سال ۱۳۳۷ در تبعید به طرز مشکوکی در یک تصادف ساختگی کشته شد. بعدها همسر و فرزندان وی تلاش کردند تا به ایران بازگردند.

محمد بهروز

دکتر محمد بهروز یکی از بنیان‌گذاران و رهبران فرقه دموکرات آذربایجان بود. وی در سال ۱۸۸۴ میلادی در شهر تبریز به دنیا آمد. پس از اتمام تحصیلات متوسطه، برای ادامه تحصیل در رشته پزشکی به فرانسه رفت. پس از بازگشت به ایران، بهروز در شهرهای مختلف به طبابت مشغول شد.

بهروز از همان ابتدا در فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی علیه حکومت قاجار شرکت داشت. وی به همراه پیشه‌وری و دیگران، در سال ۱۹۱۹ میلادی حزب دمکرات آذربایجان را بنیان گذاشتند که بعدها به فرقه دموکرات آذربایجان تغییر نام داد. در دوران جنگ جهانی دوم، دکتر بهروز مسئولیت وزارت بهداشت در دولت موقت پیشه‌وری را برعهده داشت. وی همچنین به عنوان نماینده مجلس فرقه فعالیت می‌کرد. پس از فروپاشی فرقه دموکرات، دکتر بهروز مدتی در زندان بود و سپس تبعید شد.

جعفر کاویانی

جعفر کاویانی یکی از اعضای کلیدی و از بنیان‌گذاران فرقه دموکرات آذربایجان بود. کاویانی در سال ۱۲۹۰ خورشیدی در تبریز به دنیا آمد. وی تحصیلات متوسطه خود را در تبریز به پایان رساند و سپس وارد دانشکده نظامی شد. پس از فارغ‌التحصیلی، کاویانی به ارتش ایران پیوست و درجه سروانی گرفت.

کاویانی از همان ابتدا عضو فعال حزب دموکرات آذربایجان بود. او در کنگره‌ها و جلسات مختلف حزب شرکت می‌کرد. او پس از تشکیل فرقه دموکرات، به فرماندهی یکی از بخش‌های نظامی فرقه منصوب شد. و در عملیات‌های متعددی علیه نیروهای دولت مرکزی شرکت داشت. پس از فروپاشی فرقه، کاویانی مجبور به فرار از ایران شد. او ابتدا به شوروی گریخت و سپس به آمریکا مهاجرت کرد.

میرجعفر باقروف

میرجعفر باقروف یکی دیگر از اعضای کلیدی و از بنیان‌گذاران فرقه دموکرات بود. وی نیز همچون پیشه‌وری،بهروز و جعفر کاویانی در شهر تبریز به دنیا آمد. باقروف در جوانی به فعالیت‌های مطبوعاتی و نویسندگی مشغول شد و مقالات اجتماعی و سیاسی متعددی را به چاپ رساند. با شکل‌گیری فرقه دموکرات، باقروف به عنوان یکی از اعضای فعال این تشکل سیاسی وابسته به شوروی به فعالیت پرداخت. وی در تدوین و انتشار اعلامیه‌ها و بیانیه‌های فرقه دموکرات نقش موثری ایفا کرد. وی همچنین به عنوان نماینده آذربایجان در مجلس مؤسسان اتحاد جماهیر شوروی حضور یافت.

سایر اعضای کلیدی

فرقه دموکرات آذربایجان علاوه بر رهبران اصلی، تعدادی دیگر از اعضای کلیدی داشت که نقش مهمی در فعالیت‌ها و تصمیم‌گیری‌های فرقه ایفا می‌کردند. از جمله این افراد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: علی شبستری، احمد کسمایی، غلام یحیی دانشیان، حاجی‌بابا و…