گروه گزارش: روز پنج شنبه‌ برابر با نهم شهریور ماه، تبریز محل برگزاری همایش «چشم‌انداز وحدت ملی ایران و نقش آذربایجان» بود. بیش از یکصد نفر از محققان و پژوهشگران این حوزه از استان‌های مختلف در این مراسم شرکت کرده و دغدغه‌های خود را در این حوزه مطرح کردند. گروه گزارش طرح نو تلاش کرده است تا در چند روز آتی به برخی از مهمترین سخنرانی‌های این جلسه بپردازد.

آداب و رسوم رایج در آذربایجان، ریشه‌ی ایرانی دارند

دکتر حسین نوین رنگرز، استاد پیشین دانشگاه محقق اردبیلی به عنوان یکی از سخنرانان این جلسه، به یکی از نکات مهم درباره‌ی هویت ملی ایرانی در آذربایجان پرداخته و گفتند: «بنده به عنوان شاگرد این حوزه که سال ۷۸ در دانشگاه ارومیه بودم و تلمز این حوزه را می‌کردم، به این نکته پی بردم که این آداب و رسوم و سننی که ما در آذربایجان خودمان داریم و حالا، پان ترک‌ها بخشی از آن را به عنوان واقعیت ترکی معرفی می‌کنند، یک مقدار برای من دغدغه شد که مطالعه کنم این داستان چگونه است. بنده تا آنجایی که می توانستم از افسانه ها، حکایت های آذربایجان را جمع آوری کردم. بعدا رفتم به دانشگاه اردبیل و آنجا بیشتر با تمرکز بر جغرافیای اردبیل، قصه ها و افسانه ها، آداب و رسوم و سنن، بازی ها، غذاها، پوشاک، خوراک، همه اینها را جمع آوری کردم. ضرب المثل ها را هم جسارتا به عنوان یک کتاب چاپ کردم.»

وی افزود: «تا آنجایی که دانش ناچیز من اجازه می داد، به این نکته رسیدم که تمام آداب و رسوم، فرهنگ، هنر، فولکلور، اساطیر سنت های رایج در آذربایجان، ریشه ایرانی و هویت ملی دارند. حتی در داستان معروف کوراوغلی که ترک ها یا ترک گرایان زیاد روی آن تاکید می‌کنند نیز هویت ایرانی آن موج می‌زند.»

مدافعان اصلی هویت ملی ما آذربایجانی‌ها بوده اند

استاد پیشین دانشگاه محقق اردبیلی و صاحب کتاب «تاریخ زبان آذری در آذربایجان» همچنین تاکید کرد: «اگر ما بتوانیم این واقعیت‌ها درباره‌ی هویت ایرانی در منطقه‌ی آذربایجان را برجسته بکنیم، تحلیل بکنیم، روشن ترش بکنیم، بخش مهمی از هویت ملی ما در آذربایجان روشن و ایرانیت آن و گاهی اسلامیت آن برجسته‌تر می‌شود و خیلی از مشکلات ما در این حوزه حل خواهد شد. چرا قوم‌گرایان می‌توانند به داستان «کوراوغلی» اینقدر تکیه بکنند؟ بهانه بکنند؟ چرا موسیقی و هنری که منشاء ایرانی دارد، هویت ایرانی دارد را به خودشان منتسب بکنند؟ ولی ماها کار نکردیم. اینها را باید بطور علمی و صحیح و متقن که واقعا هم با فرهنگ ماست، هویت ماست، کار بکنیم و روشن بکنیم و تبیین بکنیم. بتوانیم با این تهاجمات مقابله بکنیم. اخیرا شنیدم که ترک‌گرایان می‌گویند نوشته‌ها، نامه‌ها و مکاتبه‌های دوره‌ی صفوی به خط ترکی بوده؟! چرا چنین جعلی اتفاق افتاده؟ در حالی که اسناد و مکاتبات اداری دوره صفوی به خط ایرانی، به زبان ایرانی و به کلمات فارسی است؟! اینها را جعل می‌کنند و تا ما خودمان را ثابت بکنیم، کار از کار گذشته! پس اگر ما پیشتاز باشیم، برای تبیین هویت ملی خودمان، مستندات علمی، واقعی و حقیقی خودمان را روشن بکنیم، تهاجمات اینها به جایی نمی‌رسد و در این بحبوحه زمانی که واقعا ما در شرایط خاص تهاجم فرهنگی قرار داریم، هویت ملی دارد مخدوش می‌شود، و باید گفت که هویت ملی به هر حال شکننده است، هر چند که خوشبختانه ملت ما، مردم آذربایجان ما، همیشه، در اصل مدافعان اصلی هویت ملی ما آذربایجانی‌ها بوده اند. مخصوصا شهر تبریز. ولی به هر حال ما یک رسالتی داریم و باید دست ملتمان را بگیریم، ملت همیشه مدافع امنیت ملی و هویت ملی مان بوده تا دولت. باید دست ملت را بگیریم، کمک بکنیم به عنوان متولیان این امر و شاگردان این حوزه، و ان شاءاله روشنگری بشود، به تقویت مبانی هویت ملی که اساس وحدت ملی ما هم همین است. »

دکتر نوین در پایان تاکید کرد: «در طول تاریخ، اگر ایران مورد تهاجم بیگانگان و خرابی آنها قرار گرفته، آنچه که هویت ما را دوام داده است، وحدت ملی و هویت ایرانی بوده است. با این که بیگانگان در سال‌های زیادی بر ایران حاکم بودند، ولی آنها با تکیه بر هویت ملی ما حکومت کرده‌اند. پادشاهان غزنوی، سلجوقی، مغول، تیمور، همه آنها برای دوام حکومت خودشان، به هویت ملی ما تکیه کردند. به زبان ملی ما تکیه کردند. از فرهنگ و سنن و آداب و رسوم ملی ما استفاده کردند. به ادبیات ملی ما تکیه کردند. پس ما برای دوام این سرزمین و بقاء این ملت، نظام، فرهنگ، هویت، تاریخ، باید این مسائل را برجسته تر، علمی تر، و در واقع درحد خودمان، به این ملت، به این امینت، به این تاریخ و فرهنگ و تمدن که مدیونیم، کمک بکنیم.»