مدیر مسئول: این روزها برخی سایت ها و گروه‌های قومی تلاش دارند تا با تحریف نوشتاری نام «آذربایجان»به «آزربایجان»، تاریخ و هویتی جدید برای مردم آذربایجان، جدا از تاریخ و هویت ایرانی، بتراشند.  اما درباره‌ی آذربایجان و نام واقعی آن به راحتی می توان از میان کتاب های مورخین شرقی و غربی اطلاعات دقیق و متقنی به دست آورد؛ این که املای صحیح این منطقه چیست و مرزهای جغرافیایی آن چگونه ترسیم می شود. یکی از این کتاب های تاریخی «نزهة القلوب»نوشته‌ی حمداله مستوفی است.

مستوفی «نزهةالقلوب» را در سال ۷۴۰ قمری نگاشته و بنیادش را بر یک فاتحه، سه مقاله و یک خاتمه نهاده ‌است. فاتحه، مشتمل بر یک مقدمه در ذکر ترتیب ابداع افلاک، نجوم، عناصر و … و یک دیباچه در ذکر ربع مسکون، شرح طول و عرض عالم بوقلمون و صفت اقالیم سبعه و اطراف آن است. مقاله‌ی اول در کانی‌شناسی، گیاه‌شناسی و جانورشناسی و مقاله‌ی دوم در تن و روان انسان است. مقاله‌ی سوم در جغرافیا، مفصل‌ترین بخش کتاب بوده و همین مقاله چند بار به چاپ رسیده ‌است. وی در مقاله ی سوم و در توصیف شرایط طبیعی و وضعیت شهرها و روستاهای فعال ایران در آن زمان، به مواردی همچون رودخانه‌ها، نهرهای آب، معادن و راه‌های کاروان‌رو اشاره کرده‌است.

 تصویری که در ادامه خواهد آمد به یک متن از کتاب که اشاره صریحی به نام آذربایجان کرده است دلالت دارد. بر اساس این کتاب در ۷۰۰ سال قبل نام صحیح آذربایجان و هم نام دقیق و جغرافیایی مناطق شمال رود ارس که اران نامیده می شد آورده شده است.

بازخوانی متن کتاب؛ مستوفی در این بخش و در شرح قبله شرعی مسلمانان یکایک ولایات و شهرهای ایران را نام می برد: «… ولایات عراقین، آذربایجان و اران و موغان و شیروان گشتاسفی، گرجستان، کردستان، مازندران و تبرستان و جیلانات، خراسان، بصره، خوزستان، فارس، کرمان، هرمز و بحرین…»