گروه فرهنگ و ادب: کتاب «اصلاح زبان ترکی، موفقیت فاجعه بار» از سوی طاهر خدیو پژوهشگر و مترجم کشورمان ترجمه شده است. جفری لوئیس ترکشناس برجسته در این تحقیق به انقلاب زبانی آتاترک در جمهوری نوین ترکیه پرداخته و چگونگی شکل دهی به زبان در سرزمین آناتولی را با عنوان هویت ترُکی بررسی کرده است.
در فصل اول نویسنده به تقلای روشنفکران عثمانی در اواخر قرن نوزدهم برای قابل فهم کردن زبان ترکی و مناقشات آنان پیرامون حجم واژهها و قواعد دستوری فارسی و عربی در زبانشان میپردازد.
در فصل دوم، ماجرای دگرگونی الفبای ترکی و پیشینه آن از دوران آخوندزاده به بعد به تفصیل آمده است. دگرگونی الفبا، تقریبا تنها تحولی است که نویسنده مورد تصدیق قرار میدهد.
در فصل سوم، نویسنده جنبش سرهنویسی و پیکار با واژههای فارسی و عربی را بازگو میکند. این جنبش چنان ابعاد افراط گرایانهای به خود گرفت که برای مدتی در ترکیه هرج و مرج زبانی برقرار شد و هرکسی از سر تفنّن و سلیقه معادلی ترکی به جای واژههای عربی و فارسی به کار میبرد.
فصل چهارم به ماجرای شگفت انگیز شبه نظریهی زبان خورشید اختصاص یافته است که بر مبنای آن همهی زبانها و همهی واژهها از فلسفه یونانی گرفته تا بولتن فرانسوی، ریشه ترکی داشتند. این نظریه برای چندسال در ترکیه از سوی آتاترک و همفکرانش ترویج میشد.
نویسنده در فصول بعدی به چهرههای اصلی واژهپرداز در ترکیه و ساز و کارهای واژهگزینی میپردازد. در این فصول حجم جعل و تفنن که از واژ تراشی به پسوندتراشی هم کشیده شده، به خوبی آشکار میشود.
جفری لوئیس یکی از بزرگترین ترک شناسان معاصر به شمار میرود و آثار بسیار برجستهای در مورد زبان ترکی نوشته و ترجمه کرده است. نظر به جایگاه ویژه لوئیس در پژوهشهای ترک شناختی، در سال ۹۹۸ سلیمان دمیرل رییس ،جمهور سابق ترکیه به وی نشان لیاقت ترکیه اعطا کرد.
پروفسور جفری لوییس (تولد ۹ ژوئن ۱۹۲۰؛ درگذشت ۲ فوریه ۲۰۰۸ ) از بنیانگذاران مطالعههای ترکشناسی در دانشگاه آکسفورد و استاد زبانهای ترکی بود. وی به دلیل فعالیتهای مهمی که در زمینه ترکشناسی انجام داد، از سوی جمهوری ترکیه شایسته دریافت نشان لیاقت گردید. ترجمه انگلیسی وی از کتاب ددهقورقود نیز توسط دکتر حریری اکبری به فارسی ترجمه شده است که حاوی مقدمه عالمانهای در شناخت این کتاب و بررسی داستانهای آن هست. خودآموز ترکی استانبولی لوئیس را نیز اسد بهرنگی به فارسی ترجمه کرده است.
Δ
Monday, 2 December , 2024