گروه سیاسی: در سایه فشارهای آمریکا برای مهار نقش ایران در عراق، دولت باکو به‌صورت هدفمند در تلاش برای پیشروی در بازار انرژی این کشور، بازتعریف موازنه‌ی قدرت در منطقه و کاهش نفوذ راهبردی تهران است.

واشنگتن با لغو معافیت‌های تحریمی برای خرید گاز ایران، عملا عراق را تحت فشار قرار داد تا به دنبال گزینه‌های جایگزین باشد. در همین راستا، بغداد ابتدا به واردات گاز مایع (LNG) از کشورهایی مانند قطر و الجزایر فکر کرد اما این گزینه‌ها از نظر مالی و جغرافیایی مقرون به صرفه نبودند.

در این شرایط، باکو با بهره‌گیری از موقعیت ژئواستراتژیک خود، توانایی تولید گاز و شبکه خط‌ لوله گسترده‌ای که از طریق ترکیه به منطقه و اروپا متصل می‌شود، به‌عنوان گزینه‌ای مناسب مطرح شد.

جمهوری آذربایجان دارای منابع گاز در دریای خزر است و از طریق دالان گازی جنوبی، گاز خود را به اروپا صادر می‌کند. بخشی از این گاز اکنون می‌تواند به سمت عراق نیز هدایت شود.

باکو نیز با نگاه راهبردی وارد میدان شده است. شرکت نفت دولتی این کشور (SOCAR) علاوه بر مذاکرات صادرات گاز، خواهان مشارکت در بازسازی پالایشگاه‌های بیجی و کرکوک شده‌ است. در عین حال، این کشور به‌تازگی اعلام کرده است که قصد دارد در اربیل کنسولگری‌ افتتاح کند؛ این اقدام نه تنها برای تسهیل امور کنسولی و تجاری است، بلکه راه را برای همکاری مستقیم با شرکت‌های نفتی اقلیم کردستان باز می‌کند.

در این رابطه پایگاه تحلیلی میدلیست فروم  می‌نویسد، نقش ایران در این معادلات پیچیده و چندوجهی است؛ از یک‌سو، باکو در حال حاضر از طریق قراردادهای سوآپ، با ایران در انتقال گاز به سایر کشورها همکاری دارد. از جمله، جمهوری آذربایجان گاز مازاد خود را از طریق ایران به ترکیه یا ارمنستان منتقل می‌کند و بالعکس. این نشان می‌دهد که ایران هنوز در شبکه منطقه‌ای گاز نقش دارد..

اما در عین حال، هدف بلندمدت بغداد و باکو، یعنی کاهش نقش ایران در بازار گاز عراق روشن است؛ آمریکا نیز به‌شدت از این روند حمایت می‌کند و حتی وعده داده در صورت موفقیت پروژه، در توسعه زیرساخت‌های گازرسانی عراق مشارکت خواهد کرد.

در همین چارچوب، مقامات باکویی مذاکراتی را نیز با ایران آغاز کرده‌اند تا اگر گاز آذربایجان به اندازه کافی برای صادرات مستقیم به عراق در دسترس نباشد، بخشی از نیاز عراق از طریق سوآپ از ایران انجام شود، بدون اینکه وجهی به ایران پرداخت شود. به‌عبارتی، نقش ایران در این میان ممکن است به یک «مسیر عبوری بی‌درآمد» تنزل پیدا کند.